Nifhmu l-investimenti transfruntiera fl-UE

X’inhu investiment f’pajjiż ieħor tal-UE?

Jekk in-negozju tal-UE tiegħek jinvesti kapital f’pajjiż ieħor tal-UE, pereżempju għax-xiri ta’ proprjetà jew ishma, l-interessi tiegħek huma protetti mir-regoli tal-UE dwar il-protezzjoni tal-investiment. Dawn l-Investimenti transfruntiera jistgħu jinkludu:

• investiment f’kumpaniji, akkwist u twaqqif tagħhom (direttament jew permezz ta’ portafoll) 
• id-dritt ta’ xiri, użu jew bejgħ ta’ proprjetà immobbli, bħal uffiċċji jew post ta’ residenza
• ix-xiri mill-ġdid tal-ishma u l-bonds negozjati u elenkati fil-Borża; 
• li persuna tirċeivi dividendi u mgħax
• l-allokar ta’ krediti kummerċjali, inkluż krediti tal-konsumatur 
• l-akkwist ta’ unitajiet ta’ fond ta’ investiment inklużi ipoteki, legati u self
• l-akkwist ta’ privattivi, marki kummerċjali u drittijiet oħra ta’ proprjetà intellettwali

Il-protezzjoni tal-investiment tiegħek fl-UE

It-Trattati tal-UE jipprovdu lill-investituri b’livell għoli ta’ protezzjoni. Dan ifisser li l-azzjonijiet mill-pajjiżi tal-UE li jipprevjenu jew jiskoraġġixxu l-investiment b’mod mhux raġonevoli huma pprojbiti en f’każijiet speċifiċi en . Il-protezzjoni tal-investiment tfisser ukoll li jista’ jkollok id-drittijiet tiegħek rikonoxxuti quddiem imħallef nazzjonali indipendenti. 

Minbarra l-protezzjoni garantita minn dawk ir-regoli ġenerali tal-UE, bħala investitur transfruntier li jopera fi kwalunkwe settur ta’ attività (servizzi finanzjarji, trasport, enerġija, telekomunikazzjoni, akkwist pubbliku, kwalifiki professjonali, proprjetà intellettwali jew liġi tal-kumpaniji) int protett ukoll minn regoli speċifiċi f’dawn l-oqsma.

Madankollu, ir-regoli tal-UE jippermettu lill-pajjiżi tal-UE jirregolaw is-swieq għall-interess pubbliku, f’oqsma relatati mas-sigurtà, is-saħħa, id-drittijiet soċjali, il-protezzjoni tal-konsumatur jew il-preservazzjoni ambjentali. Dan jista’ jkollu konsegwenzi għall-investituri. F’xi każijiet, l-awtoritajiet nazzjonali jistgħu jimponu ċerti restrizzjonijiet. Restrizzjonijiet fuq il-moviment liberu tal-kapital jew fuq il-libertà ta’ stabbiliment huma pprojbiti, sakemm ma jkunux ġustifikati minn waħda mir-raġunijiet stabbiliti f’diversi en liġijiet tal-UE en . Eżempji ta’ tali restrizzjonijiet ipprojbiti jinkludu: 

• il-projbizzjoni tal-akkwist ta’ azjendi fil-kapital ta’ kumpanija f’pajjiż ieħor tal-UE
• skemi ta’ awtorizzazzjoni minn qabel għal investimenti fi proprjetà immobbli, bħal pereżempju għax-xiri ta’ art agrikola
• kwalunkwe miżura li tista’ tiddiswadi, tiskoraġġixxi, jew iżżomm ċittadin tal-UE jew negozju tal-UE milli jikseb self

Iċ-ċiklu tal-ħajja tal-investiment 

Ir-regoli tas-suq intern tal-UE jirregolaw u jipproteġu investiment transfruntier matul iċ-ċiklu tal-ħajja tiegħu. Jekk tinvesti f’pajjiż ieħor tal-UE, għandek id-dritt li:

• Ikollok aċċess għas-suq, pereżempju, billi tistabbilixxi impriżi ġodda jew tixtri art f’dak il-pajjiż.
• Topera fis-suq u tiġi ttrattat mill-awtoritajiet pubbliċi taħt l-istess kundizzjonijiet bħaċ-ċittadini ta’ dak il-pajjiż.
• Tħalli s-suq, tnaqqas l-investimenti tiegħek jew twaqqaf l-attività tiegħek għalkollox.

Bħala investitur, kif tista’ tinforza d-drittijiet tiegħek? 

Bħala investitur, jekk tqis li drittijietek ma ġewx rispettati, tista’ tuża diversi mezzi ta’ rimedju. 

Soluzzjonijiet barra l-qorti 

Id-drittijiet tiegħek huma protetti, permezz ta’ diversi proċeduri pubbliċi li huma maħsuba biex jipprevjenu ksur (ksur tal-liġi tal-UE) u jsolvu d-diffikultajiet li l-investituri jistgħu jesperjenzaw mal-awtoritajiet nazzjonali. Pereżempju, tista’ tuża l-proċeduri pprovduti minn korpi newtrali barra mill-qorti biex tgħin issolvi l-ilment tiegħek. 

Tmur il-qorti

Tista’ tirrikorri għal azzjoni legali formali skont ir-regoli tal-UE billi tressaq il-każ tiegħek quddiem il-qrati nazzjonali tal-pajjiż tal-investiment. L-imħallfin nazzjonali għandhom rwol u responsabbiltà speċjali fil-protezzjoni tal-investimenti minħabba li huma responsabbli għall-infurzar tal-liġijiet tal-UE f’pajjiżhom.

Ilmenti formali

Tista’ wkoll tressaq l-ilment tiegħek lill-Kummissjoni Ewropea billi tuża l-formola tal-ilmenti dwar ksur tal-liġi tal-Unjoni biex tinnotifika ksur potenzjali. Il-Kummissjoni Ewropea tista’ ssegwi billi tibda proċedura ta’ ksur en .