Taipei
| Taipei 臺北市 | |||
|---|---|---|---|
| Serstøk kommuna | |||
| Taipei City | |||
 Frá ovast, við klokkuni: Taipei skýlinja, Grand Hotel, Far Eastern Plaza, National Palace Museum, Chiang Kai-shek Memorial Hall, Jiantan Station | |||
| |||
| Orðaupprunafrøði: Kinesiskt: táiběi (Taivan norður) | |||
| Kelinavn: Azaleas býurin | |||
.svg) Staðsetingin av Taipei í Taivan oyggjunum | |||
|
Fylgisveinamynd av Taipei City | |||
| Coordinates: 25°02′N 121°38′E / 25.033°N 121.633°ECoordinates: 25°02′N 121°38′E / 25.033°N 121.633°E | |||
| Land | Taivan | ||
| Región | Norðurtaivan | ||
| Fyrsta búseting | 1709 | ||
| Sæti | Xinyi District | ||
| Sýslur (districts) | |||
| Stjórn | |||
| • Slag | Høvuðsstaður | ||
| • Borgarstjóri | Ko Wen-je (TPP) | ||
| • Býráð | Taipei City Council | ||
| Øki[1][2] | |||
| • Høvuðsstaður | 271,80 km2 (Bad rounding here100 sq mi) | ||
| • Vatn | 2,7 km2 (Bad rounding here1,0 sq mi) 1.0% | ||
| • Býarøki | 1.140 km2 (Bad rounding here440 sq mi) | ||
| Øki eftir stødd | 16 av 22 | ||
| Fólkatal (2016)[3] | |||
| • Høvuðsstaður | 2.704.974 | ||
| • Støða | 4 av 22 | ||
| • Tættleiki | 10,000/km2 (26,000/sq mi) | ||
| • Býarøki[4] | 8.500.000 | ||
| • Býur tættleiki | 7,500/km2 (19,000/sq mi) | ||
| Tíðasona | Taivan-tíð (UTC+8) | ||
| Postnummar | 100–116 | ||
| Økiskota | (0)2 | ||
| ISO 3166 kota | TW-TPE | ||
| Fuglur | Formosan blue magpie (Urocissa caerulea) | ||
| Blóma | Azalea (Rhododendron nudiflorum) | ||
| Træ | Banyan (India laurel fig, Ficus microcarpa) | ||
| Heimasíða | english.gov.taipei (Enskt) | ||
Taipei (kinesiskt 台北市, pinyin: Táibĕi Shì, taivanskt Tâi-pak) er høvuðsstaður hjá Taivan og størsti býur í landinum. Taipei liggur norðast á oynni. Í 2016 búðu har uml. 23,5 mió fólk.
Almenn upplýsing
[rætta | rætta wikitekst]Taipei býur er sjálvstýrandi kommuna og hoyrir administrativt beinleiðis undir stjórnini í Taivan. Býurin er ikki partur av, men er umgirdur av Nýggja Taipai kommunu. Taipai liggur 25 km í ein útsynning av havnabýnum Keelung. Tað mesta av býnum liggur í Taipei Basin.
Taipei hevur verið høvuðsstaður Taivans síðan lýðveldið misti valdi yvir meginlands Kina í 1949 eftir borgarakríggið. Taipei er tann politiski, búskaparligi, útbúgvingarligi og mentanarligi miðdepilin í Taivan, og ein av stórbýunum í kinesiskttalandi heiminum. Býurin verður sagdur at ver ein heimsbýur,[5] og er ein partur av teimum størru hátøkniligu ídnaðarøkjunum.[6] Jarnbreytir, skjóttgangandi tok, motorvegir, flogvøllir og bussleiðir sameina Taipei við allar partar av oynni. Býurin hevur tveir flogvøllir – Taipei Songshan og Taiwan Taoyuan. Taipei hevur stórt ídnaðarvirksemi innan elektronikk, tekstil, metall, skipasmiðju og motorsúkklur.
Taipei hevur fleiri heimskend arkitektonisk og mentanarlig eyðkenni, teirra millum eru Taipei 101, Chiang Kai-shek Memorial Hall, Dalongdong Baoan Temple, Hsing Tian Kong, Mengjia Longshan Temple, National Palace Museum, Presidential Office Building, Taipei Guest House, Ximending, umframt fleiri náttarmarknaðir ið liggja spjaddir kring býin. Náttúrlig eyðkenni sum t.d. Maokong, Yangmingshan, og heitar keldur eru eisini vælkendar av vitjandi úr øðrum londum.
Landafrøði
[rætta | rætta wikitekst]
Taipei City liggur í Taipei Basin í norðara parti av Taivan.[7] Býurin hevur mark til Xindian-ánna móti suðri og Tamsui-ánni móti vestri.
Tveir fjallatoppar, Cising-fjallið og Mt. Datun, hevja seg í ein landnyrðing av býnum.[8] Cising-fjallið liggur á vulkansku Tatun-fjallarøðini og er tað hægsta fjallið á tromini á Taipei Basin, har hægsta punktið er 1200 metrar. Hægsti tindurin á Mt. Datuner 1092 metrar. Hesi fyrrverandi gosfjøllini forma vestara partin av Yangmingshan Tjóðarparkini, ið er frá Mt. Datun norður til Mt. Caigongkeng (菜公坑山).
Í landsynningshorninum av býnum liggja Songshan-heyggjarnir og Qingshui-gjógvin, ið forma eina forðan av gróðrarmiklum skógi.[8]
Søga
[rætta | rætta wikitekst]Fólk frá Ketagalanstammuni vóru tey fyrstu, ið búðu í økinum, har ið Taipei liggur í dag. Hankinesarar úr Fujian komu hagar longu í 1709. Í 1894 gjørdist býurin høvuðsstaður Taivans. Í 1895 vunnu japanarar oynna, ið tá fekk navnið Taihoku. Býurin gjørdist tá høvuðsstaður fyri tað japanska stýri og mentist til ein fyrisitingarligan miðdepil á oynni.
Japanar vóru millum tey lond ið taptu seinna heimsbardaga, og oyggin kom aftur undir kinesiskt stýri. Eftir at Kuomintang tapti í kinesiska borgarakrígnum flýddu tey til Taiwan. Har víðariførdu teir Lýðveldi Kina, og Taipei gjørdist fyribils høvuðsstaður. Eftir hetta vaks býurin nakað. Í fyrru helvt av 1960-árunum vaks fólkatalið til yvir ein millión. Mitt í 1970-árunum lá fólkatalið um tvær milliónir. Síðan minkaði fólkavøksturin eina tíð.
Ávísingar úteftir
[rætta | rætta wikitekst]- Taipei, wikivoyage.org (á enskum)
Keldur
[rætta | rætta wikitekst]- ↑ "中華民國統計資訊網》縣市重要統計指標查詢系統網" (in zh). Talgilda eintakið, gjørt eftir tí talgilda frumeintakinum , varð goymt í skjalasavni á netinum tann 12 June 2016. https://web.archive.org/web/20160612002357/http://statdb.dgbas.gov.tw/pxweb/Dialog/statfile9.asp. Heintað 13 June 2016.
- ↑ "Demographia World Urban Areas PDF". Demographia. April 2016. http://www.demographia.com/db-worldua.pdf. Heintað 2016-06-06.
- ↑ "土地人口概況" (in zh). Talgilda eintakið, gjørt eftir tí talgilda frumeintakinum , varð goymt í skjalasavni á netinum tann 22 August 2016. https://web.archive.org/web/20160822122642/http://w2.dbas.taipei.gov.tw/NEWS_WEEKLY/express/E01.pdf#a. Heintað 11 June 2016.
- ↑ "Demographia World Urban Areas PDF (April 2016)". Demographia. http://www.demographia.com/db-worldua.pdf. Heintað 2016-06-06.
- ↑ "The World According to GaWC 2008". Talgilda eintakið, gjørt eftir tí talgilda frumeintakinum , varð goymt í skjalasavni á netinum tann 2016-08-11. https://web.archive.org/web/20160811203314/http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2008t.html. Heintað 2010-01-25.
- ↑ "Taiwan tech industry faces up to South Korea’s Samsung". The Seattle Times. April 2013. http://seattletimes.com/html/businesstechnology/2020821044_taiwansamsungxml.html. Heintað 2015-01-16.
- ↑ "About Taipei – Taipei Profile". Department of Information and Tourism, Taipei City Government. http://www.taipeitravel.net/user/Article.aspx?Lang=2&SNo=04000078. Heintað 2009-07-14.
- ↑ 8.0 8.1 "Geography/Population". Taipei City Government. 2004-03-29. Talgilda eintakið, gjørt eftir tí talgilda frumeintakinum , varð goymt í skjalasavni á netinum tann January 27, 2005. https://web.archive.org/web/20050127015838/http://english.taipei.gov.tw/TCG/index.jsp?recordid=116. Heintað 2009-08-11.
| Taipei City | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 "Taipei"skrivað á siðbundnum kinesiskum | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kinesiskt navn | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Siðbundið kinesiskt | 臺北市 ella 台北市 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Einfalt kinesiskt | 台北市 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Hokkien POJ | Tâi-pak-chhī | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Bókstavilig meining | Northern Taiwan City | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Japanese name | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kanji | 台北市 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kana | たいほくし | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kyūjitai | 臺北市 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
