53°33′ şm. e. 10°00′ ş. u.HGYO

Hamburq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Hamburq
Freie und Hansestadt Hamburg
Bayraq[d] Gerb[d]
Bayraq[d] Gerb[d]
53°33′ şm. e. 10°00′ ş. u.HGYO
Ölkə
Başçı Peter Tsşentsşer[d]
Tarixi və coğrafiyası
İlk məlumat 810
Sahəsi
  • 755,09 km² (31 dekabr 2017)[2]
Mərkəzin hündürlüyü 6 ± 1 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 1.892.122 nəf. (31 dekabr 2022)[3][4]
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu 040, 04721
Poçt indeksi 20095–21149, 22041–22769, 27499
Nəqliyyat kodu HH
Digər
hamburg.de
hamburg.com
Xəritəni göstər/gizlə
Hamburq xəritədə
Hamburq
Hamburq
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Hamburq (alm. Freie und Hansestadt Hamburg‎) — Almaniyada şəhər. Avropada ən böyük liman şəhərlərindən biri olub. Şəhərin latın dilində adı Hammonia idi. Hamburqu tez-tez "dünyaya açılan qapı" adlandırırlar və buna görə də Hamburqun gerbində və bayrağında şəhər qalasının qapıları təsvir edilmişdir. Dünyanın çox şəhərlərinin öz gerbi və bayrağı var, lakin çox nadir halda hansısa şəhər öz himninin olması ilə öyünə bilir. Belə ki, vaxtilə Hamburq sadəcə şəhər deyil, həm də Hanze şəhər-dövləti olub. 2010-cu ildə Hamburq şəhəri dünyada yaşayış üçün 10-cu ən əlverişli şəhər seçilmişdir.

Coğrafi mövqeyi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hamburq Şimali Almaniyada, Elba çayının hər iki sahilində, Elbanın Şimal dənizinə töküldüyü yerdən təxminən 110 kilometr cənub-şərq istiqamətində yerləşir. Təbii yaranmış dəniz limanı Elba çayı sahili boyunca uzanır. Çayın hər iki tərəfindəki yaşayış sahələri bir-biriylə çoxlu sayda körpü, həmçinin Elbanın altından keçən köhnə (indi piyadalar üçün istifadə olunur) və yeni tunel vasitəsilə birləşdirilmişdir.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şəhər adını İmperator Şarlmanın e.ə. 808-ci ildə tikdirdiyi qaladan almışdır. Alster və Elba çaylarının arasındakı batağlıqdakı qayalıq bir ərazidə inşa edilən qala Slavyanların axınlarına qarşı tikilmişdir. Hamburq adındakı burq qala mənasını verir. Ham sözünün mənası, qalanın mövqeyi kimi naməlumdu.

İkinci dünya müharibəsi əsnasında Hamburqun liman sahələri Müttəfiq aviasiyasının hava hücumlarına məruz qaldı. İkinci dünya müharibəsində 23 iyul 1943-cü ildə ingilis və Kanada təyyarələri gecələri, ABŞ təyyarələri də gündüzləri Hamburqu bombaladı. Noyabrda əməliyyat bitdiyində 9.000 ton partlayıcı atılmış və 280.000 bina dağıdılmışdı. Böyük Britaniya HHQ tərəfindən Gemorroy əməliyyatı kod adı verilən hücumda ən azı 42.600 insan öldü. Ölənlərin dəqiq sayı bilinmir. 1 milyon insan hücumlar sonrasında evakuasiya edildi. Döyüş sonunda epidemik xəstəliklər səbəbindən Neuengamme toplama düşərgəsində (bataqlıqlar içində, şəhər xaricində 25 km uzaqlıqda bir yer) və təxliyə gəmilərinin bombardmanı əsnasında daha çox insanın öldürüldüyü zənn edilir.

Əhalisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]
İl Sayı
950 500
1430 16.000
1840 136.956
1867 271.000
1871 302.000
1880 412.000
1890 573.000
1900 705.738
1903 743.860
İl Sayı
1910 931.035
1920 1.026.989
1930 1.145.124
1940 1.725.500
1950 1.605.606
1961 1.832.346
1970 1.793.823
1975 1.717.383 [5]
1980 1.645.095
İl Sayı
1987 1.592.770
1990 1.652.363
1995 1.707.901
2000 1.715.392
2001 1.726.363
2011 1.706.696 [6]
2013 1.746.342
2014 1.758.041
2014 1.803.752 [7]
İl Sayı
2015 1.787.408
2016 1.810.438 [8]
2017 1.830.584 [2]
2018 1.841.179 [9]
2019 1.841.179 [10]
2021 1.852.478 [10]
2021 1.853.935 [11]
2022 1.892.122 [3][4]
Vətəndaşlığına Görə Şəhərdəki Xarici Rezidentlər[12][13][14]
Milliyyət Əhali Sayı (31.12.2018)
 Türkiyə 44,239
 Polşa 29,058
 Əfqanıstan 19,831
 Suriya 15,763
 Rumıniya 11,925
 Bolqarıstan 10,547
 Portuqaliya 10,541
 Rusiya 9,335
 İtaliya 8,806
 İran 8,282
 İspaniya 7,197
 Xorvatiya 7,095
 Yunanıstan 7,085
 Serbiya 7,057
 Şimali Makedoniya 6,883
 Qana 6,194
 Filippin 5,847
 Fransa 5,439
 ÇXR 5,369
 İraq 5,031
 Avstriya 4,583
 Hindistan 4,411

İqtisadiyyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hamburq həm ticari həm də xidmət sektoru baxımından Şimali Almaniyanın ən böyük iqtisadi mərkəzidir. Xüsusilə aviasiya sənayəsi, təyyarə istehsalına görə dünyanın ən böyük 3-cü şəhəridir. Kimya, maşın, gəmiqayırma və bank sektorları olduqca güclü inkişaf edib. 2008-ci ildə Hamburqda adam başına düşən illik gəlir ortalama 50.073 avro olub. Lakin Hamburqun 2007-ci il sonundakı borcu 21,8 Milyard avronu keçmişdir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 ArchINFORM (alm.). 1994.
  2. ↑ 1 2 Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 31.12.2018 (4. Quartal). Federal Statistical Office.
  3. ↑ 1 2 https://www.statistik-nord.de/fileadmin/Dokumente/Statistische_Berichte/bevoelkerung/A_I_3_j_H/A_I_3_j22_HH.xlsx.
  4. ↑ 1 2 Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 31.12.2022 (alm.). DESTATIS, 2023.
  5. ↑ Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 31.12.1975. Federal Statistical Office, 2018.
  6. ↑ http://www.statistik-nord.de/fileadmin/Dokumente/Tabellen%2C_Tabellenbände%2C_Broschüren/Zensus2011/Einwohner/HH/Zensus_2011_Einwohnerzahlen_FHH_Bezirke.pdf. S. 2.
  7. ↑ http://www.statistik-nord.de/fileadmin/Dokumente/Statistische_Berichte/bevoelkerung/A_I_S_1_j_H/A_I_S1_j14.pdf. S. 12.
  8. ↑ https://www.destatis.de/DE/ZahlenFakten/LaenderRegionen/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/Aktuell/05Staedte.html.
  9. ↑ https://www.statistik-nord.de/fileadmin/Dokumente/Presseinformationen/SI19_108.pdf.
  10. ↑ 1 2 https://www.statistikportal.de/de/produkte/gemeindeverzeichnis. Federal Statistical Office.
  11. ↑ register of German municipalities (4th quarter 2022) (alm.). DESTATIS, 2023.
  12. ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2022-07-30 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2019-04-27.
  13. ↑ "Fußball-Underdog WM-Finale am Sonntag: So sind wir Kroaten". 8 March 2021 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 July 2018.
  14. ↑ "Statistische Berichte: Ausländische Bevölkerung in Hamburg" (PDF). 21 March 2022 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 21 June 2018.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Hamburq&oldid=7385343"