ASCII (tekenset)

American Standard Code for Information Interchange toont tekens met zeven bits

ASCII (American Standard Code for Information Interchange), ook US-ASCII en ANSI_X3.4-1968 genoemd, is een standaard 7-bits-tekencodering om Latijnse letters, cijfers, leestekens en enkele andere tekens en stuurcodes te representeren en aan ieder teken in die reeks een geheel getal te koppelen, waarmee dat teken kan worden aangeduid. De code werd ontworpen door een commissie met o.a. Hugh McGregor Ross en Bob Bemer.

Standaard-ASCII

De standaard ASCII-tabel (later ook wel ASCII-I genoemd) bestaat uit de 94 zichtbare tekens (hoofdletters en kleine letters, cijfers, leestekens en enkele andere symbolen), de spatie, en 33 stuurcodes. De stuurcodes representeren geen zichtbare tekens, maar zijn opdrachten aan uitvoerapparaten of geven informatie over de gegevens die verstuurd worden.

Van de stuurcodes komen met name carriage return en/of line feed in vrijwel elke platte tekst voor.

Telex met ponsband (links)

De ASCII codes zijn oorspronkelijk ontworpen voor telexcommunicatie. Sommige stuurcodes herinneren er nog aan dat de uitvoer vroeger niet op een beeldscherm werd getoond, maar met een TTY, een door een computer aangestuurde soort typemachine, op papier werd afgedrukt. Het teken bell deed dan ook werkelijk de bel van de teletype rinkelen, en een carriage return deed de wagen teruglopen, net als bij een typemachine.

De laatste code, DEL, bestaat binair uit zeven enen. Deze code werd bij het lezen van ponsband genegeerd, zodat deze kon worden gebruikt om een fout te herstellen: als men per ongeluk het verkeerde teken had ingeponst, ponste men er eenvoudig een DEL (met overal gaten) overheen, zodat het verkeerde teken werd gewist.

De 128 ASCII-codes zijn te zien in de tabellen rechts en onder.

De 94 zichtbare tekens en de spatie, en hun representaties als byte, zijn inmiddels exact hetzelfde overgenomen in uitbreidingen zoals Windows-1252, ISO 8859-1 en UTF-8.

Tabel van ASCII-codes

Besturingscodes						spatie, afdrukbare tekens en delete
Dec	Oct	Hex	Binair	Teken		Dec	Oct	Hex	Binair	Teken		Dec	Oct	Hex	Binair	Teken		Dec	Oct	Hex	Binair	Teken
0	000	00	0000000	NUL (Null)		32	040	20	0100000	SP		64	100	40	1000000	@		96	140	60	1100000	`
1	001	01	0000001	SOH (Start of Header)		33	041	21	0100001	!		65	101	41	1000001	A		97	141	61	1100001	a
2	002	02	0000010	STX (Start of Text)		34	042	22	0100010	"		66	102	42	1000010	B		98	142	62	1100010	b
3	003	03	0000011	ETX (End of Text)		35	043	23	0100011	#		67	103	43	1000011	C		99	143	63	1100011	c
4	004	04	0000100	EOT (End of Transmission)		36	044	24	0100100	$		68	104	44	1000100	D		100	144	64	1100100	d
5	005	05	0000101	ENQ (Enquiry)		37	045	25	0100101	%		69	105	45	1000101	E		101	145	65	1100101	e
6	006	06	0000110	ACK (Acknowledgement)		38	046	26	0100110	&		70	106	46	1000110	F		102	146	66	1100110	f
7	007	07	0000111	BEL (Bell)		39	047	27	0100111	'		71	107	47	1000111	G		103	147	67	1100111	g
8	010	08	0001000	BS (Backspace)		40	050	28	0101000	(		72	110	48	1001000	H		104	150	68	1101000	h
9	011	09	0001001	HT (Horizontal Tab)		41	051	29	0101001	)		73	111	49	1001001	I		105	151	69	1101001	i
10	012	0A	0001010	LF (Line Feed)		42	052	2A	0101010	*		74	112	4A	1001010	J		106	152	6A	1101010	j
11	013	0B	0001011	VT (Vertical Tab)		43	053	2B	0101011	+		75	113	4B	1001011	K		107	153	6B	1101011	k
12	014	0C	0001100	FF (Form Feed)		44	054	2C	0101100	,		76	114	4C	1001100	L		108	154	6C	1101100	l
13	015	0D	0001101	CR (Carriage Return)		45	055	2D	0101101	-		77	115	4D	1001101	M		109	155	6D	1101101	m
14	016	0E	0001110	SO (Shift Out)		46	056	2E	0101110	.		78	116	4E	1001110	N		110	156	6E	1101110	n
15	017	0F	0001111	SI (Shift In)		47	057	2F	0101111	/		79	117	4F	1001111	O		111	157	6F	1101111	o
16	020	10	0010000	DLE (Data Link Escape)		48	060	30	0110000	0		80	120	50	1010000	P		112	160	70	1110000	p
17	021	11	0010001	DC1 (Device Control 1 (XON))		49	061	31	0110001	1		81	121	51	1010001	Q		113	161	71	1110001	q
18	022	12	0010010	DC2 (Device Control 2)		50	062	32	0110010	2		82	122	52	1010010	R		114	162	72	1110010	r
19	023	13	0010011	DC3 (Device Control 3 (XOFF))		51	063	33	0110011	3		83	123	53	1010011	S		115	163	73	1110011	s
20	024	14	0010100	DC4 (Device Control 4)		52	064	34	0110100	4		84	124	54	1010100	T		116	164	74	1110100	t
21	025	15	0010101	NAK (Negative Acknowledgement)		53	065	35	0110101	5		85	125	55	1010101	U		117	165	75	1110101	u
22	026	16	0010110	SYN (Synchronous Idle)		54	066	36	0110110	6		86	126	56	1010110	V		118	166	76	1110110	v
23	027	17	0010111	ETB (End of Transmission Block)		55	067	37	0110111	7		87	127	57	1010111	W		119	167	77	1110111	w
24	030	18	0011000	CAN (Cancel)		56	070	38	0111000	8		88	130	58	1011000	X		120	170	78	1111000	x
25	031	19	0011001	EM (End of Medium)		57	071	39	0111001	9		89	131	59	1011001	Y		121	171	79	1111001	y
26	032	1A	0011010	SUB (Substitute)		58	072	3A	0111010	:		90	132	5A	1011010	Z		122	172	7A	1111010	z
27	033	1B	0011011	ESC (Escape)		59	073	3B	0111011	;		91	133	5B	1011011	[		123	173	7B	1111011	{
28	034	1C	0011100	FS (File Separator)		60	074	3C	0111100	<		92	134	5C	1011100	\		124	174	7C	1111100	|
29	035	1D	0011101	GS (Group Separator)		61	075	3D	0111101	=		93	135	5D	1011101	]		125	175	7D	1111101	}
30	036	1E	0011110	RS (Record Separator)		62	076	3E	0111110	>		94	136	5E	1011110	^		126	176	7E	1111110	~
31	037	1F	0011111	US (Unit Separator)		63	077	3F	0111111	?		95	137	5F	1011111	_		127	177	7F	1111111	DEL

Bijzonderheden

Algemeen

De cijfers bestaan uit hun binaire representatie, voorafgegaan door '011'. De letters staan op alfabetische volgorde, waardoor het eenvoudig is een tekst te alfabetiseren. Dit geldt niet voor de tekens met accenten die later zijn toegevoegd. Bovenkast verschilt slechts één bit (bit 5) met onderkast; dit maakt dat omzetten van kast en kastloos vergelijken een bit-operatie wordt en daardoor erg snel. Dit geldt niet voor Unicode, waar geen vast verschil is en bovendien gebruiken niet alle talen dezelfde omzetting.

Internationaal

In veel talen heeft men niet genoeg aan 26 letters. Daarom werden in sommige talen wijzigingen in de tabel aangebracht. In de Duitse tabel ontbreken de 'overbodige' tekens [\] en {|} - ze zijn vervangen door äöü en ÄÖÜ. In de Britse tabel is het hekje (#) vervangen door een pondteken (£).

Software

Het vervangen van tekens gaf weleens problemen met het programmeren van computers, omdat de 'overbodige' tekens daar wel gebruikt worden. Een ander probleem ontstond als de verkeerde karaktertabel werd gebruikt; zo was het niet goed mogelijk de Duitse teletekstpagina's te bekijken met een televisietoestel dat gemaakt was voor een ander land.

Uitbreiding met 8e bit

Alle mogelijkheden bij het gebruik van 9 bits

ASCII is een 7-bits-code, zodat er 2⁷ = 128 ASCII-codes mogelijk zijn. De meeste computers werken echter met 8-bits-codes (bytes). De 8e bit werd traditioneel gebruikt voor pariteit en andere apparaatspecifieke toepassingen. In eerste instantie bestond de extra verzameling beschikbare tekens uit gangbare accenten op het Latijnse schrift en diverse grafische tekens, zoals blokken, lijnen en rasters, waarmee onder meer goed ogende menu's getoond konden worden. Deze eerste uitgebreide tekenverzameling stond bekend als de ASCII-II tabel.

Omdat in landen buiten de Verenigde Staten behoefte was aan extra tekens, zoals andere letters, letters met accenten, valutasymbolen en figuurtjes, werd het aantal mogelijke tekens vergroot door ook de 8e bit te gebruiken; dit gaf tweemaal zo veel mogelijkheden, namelijk 2⁸ = 256. Zo ontstonden de extended ASCII-tekenverzamelingen. Extended ASCII is trouwens niet één bepaalde standaard, evenmin als primair ASCII (zie de vorige paragraaf), maar een verzamelnaam voor de verschillende tekenrepresentaties die de 95 afdrukbare ASCII-tekens als basis hebben, zoals Windows-1252.

De bekendste uitbreiding is die van de originele IBM PC, genaamd code page 437. Deze wordt nog steeds ondersteund door de tekengenerator op een videokaart en omvat:

Dec	Oct	Hex	Binair	Code
128-154	200-232	80-9A	10000000-10011010	diverse letters met diakrieten
155-159	233-237	9B-9F	10011011-10011111	valutasymbolen
160-168	240-250	A0-A8	10100000-10101000	letters met diakrieten (Spaans)
169-170	251-252	A9-AA	10101001-10101010	negatiesymbolen
171-172	253-254	AB-AC	10101011-10101100	breuken
173	255	AD	10101101	omgekeerd uitroepteken ¡
174-175	256-257	AE-AF	10101110-10101111	Franse aanhalingstekens
176-178	260-262	B0-B2	10110000-10110010	rasters
179-218	263-332	B3-DA	10110011-11011010	lijntjes
219-223	333-337	DB-DF	11011011-11010000	blokjes
224-253	340-375	E0-FD	11100000-11111101	wiskundige symbolen
254-255	376-377	FE-FF	11111110-11111111	blokjes

ASCII-art

• Met behulp van de vorm van de tekens kunnen afbeeldingen gemaakt worden, dit heet ASCII-art. In het (ongemodificeerde) spel Dwarf Fortress is de gehele spelwereld uit ASCII tekens opgebouwd.

Zie ook

• Windows-1252, ook (foutief) wel ANSI genoemd
• EBCDIC
• Karakter (informatica)
• Unicode

Bronnen, noten en/of referenties