Y rhyngrwyd

	Rhyngrwyd
	Cyfrifiadur; Gwe fyd-eang; E-bost; Blog; Gwrth-firws; Rhwydweithio cymdeithasol ar-lein; CERN

System gysylltiedig o rwydweithiau cyfrifiadurol byd-eang, sydd ar gael i'r cyhoedd, yw'r rhyngrwyd ac sy'n gwasanaethu biliynau o ddefnyddwyr. Mae'n trosglwyddo amrywiaeth o ddata gan gynnwys lluniau, sain, fideo a thestun, ac yn cludo amrywiaeth o wybodaeth a gwasanaethau. Trosglwyddir y data hyn gyda'r safon Protocol Rhyngrwyd (IP). Y gwasanaethau mwyaf amlwg yn strwythur y rhyngrwyd yw'r we fyd-eang (WWW) ac e-bost, a hefyd gwasanaethau sgwrsio a throsglwyddo ffeiliau. Mae'r defnyddrwyd ('usenet' neu 'newsnet') hefyd yn bodoli ar y rhyngrwyd, ond nid mor boblogaidd bellach. Hyd at ddiwedd y 2000au roedd angen cyfrifiadur i gysylltu â'r rhyngrwyd, ond yna gwelwyd y cyfryngau traddodiadol i gyd yn cael eu hailbobi i gario rhan o'r rhyngrwyd e.e. y ffôn, systemau cerdd, ffilm a'r teledu. Gwelwyd hefyd cyhoeddwyr yn addasu ar gyfer y dechnoleg newydd er mwyn dosbarthu eu cynnyrch; yng Nghymru er enghraifft bu Gwasg y Lolfa'n flaenllaw iawn yn gwerthu e-lyfrau a Golwg360 yn bapur newydd digidol.

Nid yw'r rhyngrwyd a'r we fyd-eang yn gyfystyr. Casgliad o ddogfennau hyperdestun yw'r we, a defnyddir y rhyngrwyd (sy'n llawer mwy na'r we) i gael mynediad i'r dogfennau hyn.

Hanes y rhyngrwyd

Crewyd y rhyngrwyd yn yr Unol daliaethau America ar ffurf rhwydwaith o gyfrifiaduron yn 1969 gan adran amddifynnol y llywodraeth. Pwmpiwyd arian i'r cynllun gan y National Science Foundation (ac arian preifat) yn y 1980au a chysylltwyd y cyfan gan linell ffôn. Erbyn 2012 roedd 2.4 biliwn o bobl ledled y byd - dros draean poblogaeth y byd - wedi defnyddio gwasanaethau'r rhyngrwyd.^[1]

Cafodd y We fyd-eang ei chreu yn CERN yn y Swistir yn yr 1990'au gan Sais o'r enw Tim Berners-Lee i gysylltu gwyddonwyr gyda'i gilydd. Mae'r enw "net" yn dod o'r term Saesneg llawn "the internet" a'r gair "internet" yn ei dro'n dalfyriad o "inter-" a "networking" i creu "internetworking" (rhyngrwydweithio).^[2] Defnyddir priflythyren yn yr enw ("y Rhyngrwyd") a llythyren fach pan fo'r gair yn ansoddair "marchnata rhyngrwyd" yn Saesneg ac yn y Gymraeg.^[3]

Cyfeiriadau

↑ "World Stats". Internet World Stats. Miniwatts Marketing Group. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2011-06-23. Cyrchwyd 2013-01-30. Text "Mehefin 30, 2012" ignored (help)
↑ "Internet, n.". Oxford English Dictionary (arg. Draft). March 2009. Cyrchwyd 26 October 2010. Shortened < INTERNETWORK n., perhaps influenced by similar words in -net
↑ "7.76 Terms like 'web' and 'Internet'", Chicago Manual of Style, University of Chicago, 16ed rhifynn

Gweler hefyd

Hanes y We Gymraeg Archifwyd 2014-12-19 yn y Peiriant Wayback
Y We Fyd-eang (WWW)
Blogiau

Dolenni allanol

Termau Cyfrifiadurol Cymraeg - Prifysgol Bangor. Archifwyd 2005-02-04 yn y Peiriant Wayback

[stats-1] "World Stats". Internet World Stats. Miniwatts Marketing Group. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2011-06-23. Cyrchwyd 2013-01-30. Text "Mehefin 30, 2012" ignored (help)

[2] "Internet, n.". Oxford English Dictionary (arg. Draft). March 2009. Cyrchwyd 26 October 2010. Shortened < INTERNETWORK n., perhaps influenced by similar words in -net

[3] "7.76 Terms like 'web' and 'Internet'", Chicago Manual of Style, University of Chicago, 16ed rhifynn

[1]

[2]

[3]