Уçлăх тата вăхăт философийĕ

Spacetime lattice analogy

Уçлăх тата вăхăт философийĕ — философин онтологи, эпистемологи тата уçлăхпа вăхăт тĕшшшине тишкерекен уйрăмĕ. Çавсенчен чи пĕлтерĕшлисем:

• уçлăх тата вăхăт тăнран уйрăм тăраççĕ-и;
• уçлăх тата вăхăт пĕр-пĕринчен уйрăм тăраççĕ-и;;
• субъективлăн сăнанакан вăхăт тĕнĕлĕ мĕншĕн пĕр енлĕ;
• вăхăтăн халлĕхрен уйрăм саманчĕсем пур-и;
• харкамлăх тата вăхăт ыйтăвĕсем;
• уçлăх тата вăхăт йăмлăхла объектсенчен уйрăм тăраççĕ-и?.

Çавăн пекех

• А-сери тата В-сери
• Вăхăтăн В-теорийĕ
• Метафизика
• Зенон апорийĕсем
• Вăхăт тĕнĕлĕ
• Темпораллĕ финитизм
• Вăхăт талккăшĕнчи çулçӳрев (ăславра тата ăславла фантастикăра)
• Калавада
• Зурванизм
• Ритдейк — Патнэм аргуменчĕ

Литература

• Dainton B. Time and Space. — Chesham, 2010. — 448 с.
• Кононов Е. А. Аналитическая метафизика. Тематический обзор. — М., 2022. — 495 с. (Глава 15. Время)
• Массер Д. Нелокальность. Феномен, меняющий представление о пространстве и времени, и его значение для черных дыр, Большого взрыва и теорий всего = Musser George. Spooky action at a distance. — Альпина Нон-фикшн, 2018. — ISBN 978-5-91671-810-2.
• Рейхенбах Г. Философия пространства и времени. — М., 2003. — 320 с.
• Время / Кобзев А. И. (Время в китайской культуре), Лысенко В. Г. (Время в индийской философии), Гайденко П. П. (Время в философии Нового времени) // Восьмеричный путь — Германцы. — М. : Большая российская энциклопедия, 2006. — С. 26—29. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 6). — ISBN 5-85270-335-4.