Rosyjska Biblioteka Państwowa

Rosyjska Biblioteka Państwowa
Российская государственная библиотека
	; Główny gmach biblioteki
Państwo	Rosja
Miejscowość	Moskwa
Dyrektor	Vadim Duda
Data założenia	1862
Wielkość zbiorów	47.7 mln (2020)
	Położenie na mapie Moskwy Rosyjska Biblioteka Państwowa
	Położenie na mapie Rosji Rosyjska Biblioteka Państwowa
	55°45′05″N 37°36′34″E/55,751389 37,609444
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Rosyjska Biblioteka Państwowa (ros. Российская государственная библиотека) – rosyjska biblioteka publiczna założona w 1862 roku w Moskwie jako biblioteka przy Muzeum N. Rumiancewa.

Historia

Biblioteka powstała w na bazie zbiorów zgromadzonych przez Nikołaja Rumiancewa. Pod koniec jego życia liczyły one 29 tysięcy woluminów i zawierały obok książek rękopisy, mapy, plany i grafiki oraz eksponaty muzealne. Po śmierci w 1926 roku Rumiancewa jego kuzyn Siergiej przekazał zbiory państwu razem z dwoma budynkami. Zbiory w 1828 roku przejęło Ministerstwo Oświaty. 23 listopada 1831 roku udostępniono je publiczności otwierając Muzeum im. Rumiancewa. Jednak nie zapewniono mu odpowiednich funduszy na funkcjonowanie. W 1945 roku Muzeum podporządkowano Petersburskiej Bibliotece Publicznej. W 1961 roku decyzją Komitetu Ministrów na wniosek kuratora moskiewskiego okręgu szkolnego Nikołaja Isakowa zbiory muzealne i biblioteczne przeniesiono z Petersburga do Moskwy^[1]. 9 czerwca 1862 roku cesarz Aleksander II zatwierdził statut Muzeum tworząc pierwszą w Moskwie bibliotekę publiczną. Dawał on bibliotece prawo do egzemplarza obowiązkowego^[2].

Po rewolucji październikowej 12 grudnia 1921 roku Rada Komisarzy Ludowych przekształciła bibliotekę i dział rękopisów i starodruków słowiańskich we Wszechrosyjską Bibliotekę Publiczną oddzielając ją od Muzeum. 6 lutego 1925 roku zmieniono jej nazwę na Państwową Bibliotekę ZSRR im. W. I. Lenina^[1].

W latach 1925–1991 posiadała status narodowej biblioteki Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Gromadziła piśmiennictwo wydawane w ZSRR i reprezentacyjne dla całego świata. W 1991 podjęto prace reorganizacyjne^[3]^[1]. W 1992 roku bibliotekę przemianowano na Rosyjską Bibliotekę Państwową^[2].

Zbiory

W 1862 roku biblioteka otrzymała prawo do otrzymywania egzemplarza obowiązkowego wszystkich druków wydawanych w Rosji. Pozyskiwano go za pośrednictwem cenzury, stąd braki w zbiorach. Cenzura nie obejmowała bowiem druków urzędowych i cerkiewnych. Do 1917 roku z tego źródła biblioteka otrzymała 590 tysięcy książek i broszur i 137 tysięcy druków ulotnych. Przekazywano jej również działa skonfiskowane i zakazane. Innym źródłem gromadzenia zbiorów były dary, dzięki którym do 1917 roku powiększono zbiory o 300 tysięcy woluminów. W 1917 roku zbiory liczyły milion woluminów^[1].

Zgodnie z postanowieniem Rady Komisarzy Ludowych z 12 grudnia 1921 roku biblioteka otrzymała prawo do 2 bezpłatnych egzemplarzy obowiązkowych druków z terenu ZSRR, a 6 lat później do dodatkowego trzeciego egzemplarza, który jest traktowany jako archiwalny i nie może być udostępniany czytelnikom^[3].

W latach 1918–1921 przejęto około 400 księgozbiorów liczących około 1,5 miliona woluminów. W styczniu 1920 roku Lenin wydał polecenie, aby biblioteka gromadziła czasopisma wydawane przez kontrrewolucjonistów w kraju i za granicą^[1].

Na początku 1941 roku zbiory liczyły 9 milionów woluminów^[2]. Pod koniec 2016 zbiory wynosiły 47 milionów woluminów^[2].

Budynek

Po przeniesieniu do Moskwy zbiory umieszczono je w tzw. domu Paszkowa. Ponieważ rozrastały się, już na początku XX wieku planowano budowę nowego budynku. Brakowało na to pieniędzy, dlatego zwiększano powierzchnię dobudowując i adaptując pomieszczenia. Po przeniesieniu do innego budynku galerii obrazów w listopadzie 1915 roku otwarto nową czytelnię z której mogło korzystać 450–470 czytelników. W 1918 roku biblioteka przejęła cały budynek. 26 lutego 1926 roku Rada Komisarzy Ludowych podjęła decyzję o rozbudowie biblioteki. Prace rozpoczęto w 1930 roku budując nowy gmach na sąsiedniej parceli. Jednak prace przeciągnęły się i budowę ukończono dopiero w latach 1957–1960^[1].