GENERAL EDUCATION COMPONENT 5.

Concrete nouns exist in the physical

world
 Part I of the Licensure Examination for Teachers is
• Example: flower, moon, chair, bag,
devoted to General Education subjects with a
weight of 20% consisting of English, Filipino, bottle
Mathematics, Natural Science and Social Science. 6. Abstract nouns – refer to ideas and
feelings.
ENGLISH • Example: love, independence, honesty,
faith
The English component of the General Education  
portion of the Licensure Examination for Teachers Number of Nouns
includes Study and Thinking Skills, Writing in the
Discipline, Speech and Oral Communication, • Singular – refers to one noun
Philippine Literature and Word Literatures
• Plural – refers to two or more nouns.

PARTS OF SPEECH
Parts of speech is used to describe the mechanism
of the language, in other words, the grammar which Rules in forming the plural of nouns:
is defined as the art of speaking and writing the
language correctly according to the rules in 1. Most nouns add s to the singular form.
general. The parts of speech are noun, pronoun, • Ex.: boy + s = boys, room + s = rooms
verb, adjective, adverb, preposition, conjunction
and interjection.
2. Nouns ending in a hissing sound (s,
chi, she, x or z) add is.
NOUN
• Ex.: box – boxes, church – churches,
Nouns are names of persons, places, events, match – matches, dish – dishes
things, or ideas. Example: lawyer, province, table,
New Year, freedom 3. Most nouns ending in f or fee change f
to vet before adding s.
Kinds of Nouns
• Ex.: calf – calves, knife – knives, leaf –
leaves
1. Proper nouns – are specific and written
in capital letter.
4. Most nouns ending y preceded by a
• Example: Danica, Atty. Dined,
consonant sound usually change y to i and add
Christmas, Taft Ave.
es.
• Ex.: city – cities, lady – ladies, reply –
2. Common nouns – are general.
replies
• Example: house, girl, street, teacher,
country
5. Nouns ending in y after a vowel, add s.
• Ex.: key – keys, alley – alleys, monkey
3. Collective nouns – name groups
– monkeys
• Example: team, crowd, organization

6. Some nouns ending in o preceded by a

4. Mass nouns – cannot be counted.
consonant add es.
• Example: hair, sugar, water, sand, stars
• Ex. : cargo – cargoes, tomato –
tomatoes, hero – heroes
7. A few very common nouns add en or PRONOUNS
change the vowel or remain unchanged.
• Ex.: ox – oxen, child – children, sheep A pronoun is a substitute for nouns.
– sheep Examples: he, she, they, ours, those.
 
8. Most compound nouns, add s or es to Antecedent of the pronoun – the noun to
the principal words of the compound. which a pronoun refers. A pronoun must
• Ex.: bookcase – bookcases, handful – agree with its antecedent in gender, person,
handfuls, runner-up – runners-up and number.

9. Some nouns function collectively.

• Ex.: information, battalion, artillery, Kinds of Pronouns
furniture, equipment, jewelry
1. Demonstrative pronoun. Examples:
• This (singular) – used to point near
Cases of Nouns object.
• These (plural) – used to point near
1. Nominative – used as the subject, objects.
noun of address, predicate noun or • That (singular) – used to point far
appositive. Examples: object.
• Those (plural) – used to point far
objects.
a. Danica looks pretty in her red dress.
b. Celine, come and get your toys.
c. The winner in the oratorical contest 2. Indefinite pronoun. Examples:
in Czarina.
d. Dr. Dioneda, our new professor • singular – any, anybody, anyone,
discusses the lesson well. nobody, no one, anyone, anything, each,
everyone, one, someone, somebody, every,
2. Objective – used as direct object, either, neither, everything
indirect object, or object of the preposition. • plural – all some, few, both, several,
Examples: many

a. The students are playing basketball. 3. Interrogative pronoun – who, which,

b. Charles sent Lourdes a love letter what, whom, whose, whoever, whomever
c. The concert was held in the part.  
Below is the table of personal pronouns,
3. Possessive – used to show ownership their cases and persons:
or possession. Examples:

a. Mother’s bag is colorful

b. The house’ gate is newly painted
 
                          
 Nominative Case             Objective Case
           Possessive Case
SINGULAR
1st person                 I                       
me                             my, mine

2nd person                 You                       
You                            Your, yours

3rd person                 He, she, it           

Him, her, it            His, her, hers

PLURAL

1st person                We                       
Us                               Our, ours VERB

2nd person                 You                        A verb expresses action or state of
being.
You                               Your, yours
Ex. yell, interpret, feel, are
3rd person                 They             
Them                         Their, theirs
Forms of Verb

N s, No d/ed, No ing.

First (1st) person refers to the speaker. 1. The base-form educate, learn, write

Second (2nd) person refers to the person 2. The S-form for third person singular
spoken to.  noun or pronoun; educates, learns,
writes
Third (3rd) person refers to the person(s)
spoken about. 3. The ing-form or present participle;
educating, learning, writing

Case 
 4. The past form; educated, learned,  
wrote
2.    He looks great in black.

Kinds of Verb 3.    My friend became famous.

1. Regular verbs form their past tense  
by the addition of d, or ed to the base
form. They have the same form both for
Tense
the past tense and past participle.
 

Tense means time

Present tense. A verb is in the present tense if:

a.    The sentence expresses a permanent action.

2. Irregular verbs form their past tense and        •     Ex.The sun rises in the east and sets in the
past participle in several ways. west.

b.    It shows habitual action.

       •     Ex. He goes to church every Sunday.

c.    It expresses an on-going action.

3. Linking verbs are used to link or join the subject
with a word in the predicate which related to the
subject. The be form of the ver (am, is, are, was,  
were) is the most commonly used linking verb.
Others are the verbs of the senses: become, seem,        •     Ex. The students are researching in the
look, smell, appear, feel, taste, sound, remain. library now.

   

Linking verbs in sentences: Past tense. A verb is in the past tense if it

expresses a completed action.
 
 
1.    My favorite color is red.
Ex.: They transferred to a new building yesterday.
   

She gave alms to the beggar.  

Nica recited the poem well. The Uses of Adjectives

   

Future tense. A verb is in the future tense if it 1.    A noun modifier is usually placed directly
expresses an action that is yet to be done. before the noun it describes.

   

It is a verb phrase using the auxiliary verbs Ex.: He is an intelligent man.

will/shall + the simple form of the verb.
 
 
2.    A predicate adjective follows a linking verb and
Ex.: Will you visit me tonight? modifies the subject.

   

They will pass their projects next week. Ex.: He is happy.

I shall return.  

  The movie seems interesting.

Am / is / are + going to also expresses future  

tense.
3.    An article or noun marker are other names for
  these adjectives: a, an, the

Ex.: I am going to Baguio.  

  Ex.: Dorothy was given an apple.

The friends are going to perform on stage.  

  The teacher is awarded for her meritorious

performance.
ADJECTIVES
 
 
The new born is a baby boy.
Adjectives are words that describe, limit or modify
nouns and pronouns.  

Ex.: warm, quick, tall, blue, interesting  

   

Adjectives answer the questions “Which one?”, Kinds of Adjective

“What kind?” and “How many?”
   

1.    Indefinite Adjective: some, many, much, 4.    Proper adjective: Filipino flag, English

several, few, a few, a great deal of little, a little. language, Persian carpet, etc.

   

a.    With countable nouns: Ex. I have (many, Ex. Persian carpets are on sale at the mall.
several, few) books at home.
 
 
5.    Nouns that modify nouns: oak, paper, etc.
b.    With uncountable nouns: Ex. I have (much, a
great deal, little) information on history.  

  Ex. Here is your history book.

c.    With both plural countable and uncountable  

nouns. Ex. He has (some, a lot of, enough) money.
6.    Phrases and clauses that modify nouns:
 
 
d.    The indefinite adjectives much, many, little and
few may be modified by too and very. Ex. You are Ex. The girl watching television is my sister.
making too much noise.
 
 
 
 
 
2.    Numerals: one two, three, etc., are cardinal
numbers. 7.    A clause modifying a noun is usually
introduced by a relative pronoun: that, which,
  who, whom, whose and where.

Ex. He gave me three roses.  

  Ex. The man who is driving the car is my father.

While numerals like first, second, third, etc., are  

called ordinal numbers.
 
 
 
Ex. We will discuss the third chapter.
ADVERB
 
 
3.    Descriptive adjectives: new, tall, blue,
charming. An adverb modifies a verb, an adjective, or another
adverb. Ex. fast, slowly, well, very
 
 
Ex. The charming woman is my aunt.
Adverbs answer the questions, “How?”, “Where?”,  
“When?”, “How often?” and “To what degree?”
9.    easy
Adverbs should not be used to modify nouns.
 
 
10.  neat
Kinds of Adverb
 
 
 
1.    Adverb of Manner (how)
 
 
 
Ex. He spoke (poorly, fluently,slowly).
 
 
 
Written Exercise: Change the following adjectives
to adverbs by adding ly. 2.    Adverb of time (when)

   

1.    slow Ex. He is coming (tomorrow, next week, next

month, tonight).
 
 
2.    merry
Written Exercise: Underline the time expression
  used in each of the following sentences.

3.    graceful  

  1.    The doctor will check him up very soon.

4.    quick  

  2.    Are you going to Baguio this summer?

5.    quiet  

  3.    I could not sleep well lately.

6.    careful  

  4.    The students complained about their grades

last week.
7.    courageous
 
 
5.    They will spend their vacation in Baguio in April
8.    weak
 
6.    My sister will see the dentist later on.  

   

7.    He hopes to finish college next year. CONJUNCTIONS

   

8.    It rained hard last night. Conjunctions connect words or group of words.

   

9.    Mother is baking a cake right now. Ex. and, but, or, for, yet, therefore, also, however,
because, so that, as long as Ex. I will love you as
  long as the grass shall grow.

10.  Yoly is happy all this morning.  

  PREPOSITION

   

  Preposition shows the relation between a word and

a noun or pronoun that follows. It indicates:
3.    Adverb of place (where)
 
 
a.    place and position – at, in, across, above,
Ex.: Let us meet in the restaurant. The concert will below, between, behind, beyond
be in the park.
 
4.    Adverb of frequency (how often)
b.    direction and motion – in, towards, out,
  about, around, through, by, down, over

Ex. He writes to him (daily, regularly, weekly).  

  c.    time – at, before, after, during, since, until

5.    Adverb of negation/affirmation  

  Ex. I have been waiting for your call since last

week.
Ex. Yes, no, not, never, always, absolutely
definitely  

   

   

  INTERJECTION

   
Interjection expresses emotion, acts as a signal, or  
adds a conversational touch. It usually ends with an
exclamation point. Ex. Speaking English always, she acquired the
mastery of the language.
Ex. ouch! , what! , wow! , hurray!
https://letreviewereducation.com/p/general-
  education-component.html

Ex. Hurray! Ginebra won the game.

 
BAHAGI NG PANANALITA
 

VERBALS
PANGNGALAN
 
 
Verbals are used as modifiers or nouns in the
subject, object, predicate complement or object of a Ang Pangngalan ay pasalitang simbolo na ang
preposition. tinutukoy ay tao, hayop, bagay, pook at pangyayari.

Three Kinds of Verbal Ang Pangngalan ay ngan ng tao, hayop, bagay,

pook at pangyayari.
 
Ang unang katuturan ay gumagamit ng katawagang
  pansemantika, pasalitang simbolo;

  Ang ikalawa ay ang karaniwang katuturang

ibinibigay ng balarilang tradisyunal.
1.    Infinitive – to + the simple form of the verb (no
s, no d, or ed, no ing)  

  Halimbawa:    Mga pangngalang ngalan ng tao

Ex. To speak is necessary to improve one’s Gloria      Ama               guro

English.
Nonoy     anak        manananggol
 
Mga pangngalang ngan ng
2.    Gerund – verb + ing hayop

  Tagpi      Aso         Tandang

Ex. Speaking is necessary to improve one’s  

English.
Muning pusa   Katyaw    Kalabaw
 
 
3. Participle is a word that is formed from a verb
and used as an adjective.  
  Pilipino ay mayroon tayong mga panlaping sadyang
ginagamit lamang sa pagbubuo ng pangngalan.
Mga pangangalang ngalan ng pook
Tinutukoy pa rin ng kayarian ang gamit ng
Pilipinas                 lunsod            kaparanga salitang sa loob ng wika o ang kayarian ng mga
n pariralang, maaring mabuo nito, kasama ng iba
pang salita o kataga. Ang anumang salitang
Bundok ng maaring sa ang/si, ng/ni, sa/kay, at mga anyong
Apo             bundok           kamaynilaan maramihan ng mga ito, ay isang pangngalan o dili
kaya ay isang salitang gumaganap ng tungkulin n
Mga pangngalang ngan ng katangian gang tatlong pares ng mga katagang binanggit sa
katuturan ay mga pananda.
Bait         kabaitan                pagkamabait
Ang unang pares ay pananda ng mga pangngalang
Tapang katapangan               pagkamatapang na sa kaukulang palagyo; ang hulinf dalawang
pares ay pananda naman ng mga pangngalang
nasa kaukulang palayon.
Mga pangngalang ngan ng
pangyayari
 
Ikalawang Digmaang Pandaigdig
Ano ang ibig sabihin ng pariralang “salitang
maaring isunod sa . . . loob ng katuturan?
Kasalan          pulong
 
Pag-aasawa    kaarawan
Nangangahulugan na ang salita ay nagagamit na
 
kasunod ng alinaman sa mga katagang nabanggit
upang makabuo ng parirala.
Sa ikalawang pananaw na batay sa
lingwistikang istruktural, ang pagbibigay ng
 
katuturan ay batay sa kayarian at gamit sa
pangungusap ng tunit ng wika na binibigayang
kahulugan. Hindi isinasaalang-alang ditto ang Ang anyong maramihan ng ang/so ay ang
kahulugang tinutokoy o binibigay ng salitang mmga/sina; ang maramihan ng ng/ni; ay ng
binibigyangkatuturan. mga/nina; at ang mga maramihan ng sa/kay ay sa
mga/kina.Kung ang mga pariralang isahan sa mga
halimbawa sa itaas ay ilalagay natin sa maramihan,
Ang Kayarian ay tumotukoy sa anyo ng salita at
ganito ang mga pariralang mabubuo natin:
iba pang yunit ng wika. Sa kayarian, ang
pangngalang, ay karaning salitang ugat o anuman
pagbabagu-bagong anyo niyo ayon sa kung ito ay  
inuulit, nilalapian, o pinagtatambal.
1. ang mga anak                  2. Sina Maria
 
Ng mga anak                nina Maria
Halimbawa: ang agos ay salitang ugat o
anumang pagbabahu0bagong anyo nito ayon sa Sa mga anak                 kina Maria
kung ito ay inuulit, nilalapian, o pinag
tatambal.halimbawa and Agod ay salitang ugay;  
ang buhay-buhay ay pag uuli ng salitang ugat
ng buhay; ang kabuhayan ay salitang ugat na Kung magpapatuloy tayong maghanap ng mga
buhay na nilapian ng Ka…..an; ang buhay-alamang salitang maaring isunod sa unang pangkay ng mga
ay dalawang salitang ugat ma pinagtambal. Hinggil kataga (ang, ng, sa ) makikita nating ang mga
sa mga pangangalang maylapi. Sa sumusunod na salita ay maari ring gamitin: akin,
mabait, umawit.
 
 
Makabubuo tayo ng mga parirala na sumusunod: a.    Hindi ko malilimot ang kanyang ginagawang
tulong sa akin
 
b.    ang diyos ay lagging may gantimpala sa
1. ang akin                   ang mga akin mabait.

Ng akin                        ng mga akin c.    Walaang katapusan ang papuri ng mga nakinig

sa umawit.
sa akin                         sa mga akin
Saunang pangungusap, ang pariralang ang ANG
  AKIN ay pinaikling anyo, isang ellipsis

2. ang mabait sa mga mabait  

Ng mabait                    ng mga mabait Ang salitang AKIN ay pinaikling panghalip na

karaninwang ginagamit na kasama ng isang
sa mabait                      sa mga mabait pangngalang kasunod ng AKIN ay ULAT. Kung
gayon, ang buong pangungusap na walang elipsis.
 
Halimbawa:
HALIMBAWA:
 
 
Sa opisyal na pulong ko na iuulat ang aking ulat.
1. Mga pariralang ANG
 
a. Sa opisyal na pulong ko na inuulat ang akin.
Sa kayarian n gating mga pangngusap sa Pilipino,
b. Laging pinagpapala ng DIyos ang mabait. ang salitang ULAT sa ganitong halimbawa ay maari
nang alisin, kaya’t napapalitan ang mtungkulin ng
panghalip na AKIN.
c. Ang umaawit sa ating palatuntunan ay tanyag sa
buong daigdig
Ang dating panuring na AKIN ay nagiging isang
salitang gumaganap ng tungkulin ng pangngalan.
2.    Mga pariralang NG
 
 
Mga Klasipikasyon Ng Pangngalan
a.    Kalihim ko ang bumasa ng akin sa opisyal na
pulong
 
b.    Karaniwang tahimik at walang bagabag ang
buhay ng mabait Ang mga pangangalan ay mauuri ayon sa
kahulugan og kayarian ng mga ito bilang isang
salita. Ang unang pag-uuri ay klasipikasyon
c.    Ang pangalan ng umaawit ay tanyag sa buong
pansemantika, ang ikalawa ay pangkayarian o
daigdig.
pang-instruktura
 
Mga Uring Pansemantika

 
3.    Mga pariralang SA
Sa ilalim ng pag0uuring pansemantika ay may
dalawang paraan ng klasepikasyon.
 
Ang una ay batay sa kung ang pangngalan ay 4. Mga pangngalang partikular na ngalan ng pool
may diwang panlahat o hindi panlahat, at ang
ikalawa ay batay sa kung ang pangngalan ay Talon ng Maria Carolina         Ilog pasig
tumutukoy sa isang bagay na tahas o hindi tahas .
Bulkang Mayon                            Naga
Ayon sa unang batayan, ang mga pangngalan nay
maaring pangngalang pantangi o pangngalang  
pambalan. Ayon naman sa ikalawang batayan,
ang pangngalan ay maaring tahas o Basal. 5.    Mga pangngalang particular na pangyayari

Pantangi ang pangngalan kung tumutukoy sa  

isang tanging tao, hayop, bagay, pook, o
pangyayari. Ang ibig sabihin ng tangi ay particular Paligsajamg Bb.Universe Taong 1998
ng tao, hayop, bagay, pook, o pangyayari.
Sumasagot ito sa tanong na: Ano ang panawag sa
Araw ng Paggawa
o ngalan ng particular na ito; ng partikular na asong
ito, o pusang ito; dagat na ito ng particular na aklat
na ito o lapis na na ito; ng particular ng dagat na Pambalana ang mga pangngalang tumutukoy sa
ito, atbp. pangkalahatang diwa. Halimbawa, ang pangngalan
ng tao ay tumutokoy sa lahat ng nilang na may
katawan at kaluluwang rasyunal.
 
1.    Pangngalang pang kalahatang nglan ng tao.
HALIMBAWA:
 
 
Halimbawa: bata, guro, lalaki
1. Mga pangngalan ng particular na tao
 
Danica            Bb. Carol Reyes
2.    Pangngalang pangkalahatang ngalan ng hayop
Czarina           D. Dioneda
Halimbawa: aso, pusa, baka
 
3.    Mga pangngalang pangkalahatang ngalan ng
bagay Halimbawa: Lapis, Radyo
2. Mga pangngalang particular na ngalan ng ibat
ibang uri ng hayop
4.    Pangngalang pangkalahatang ngalang ng
pangyayari Halimbawa: Kaarawan, sayawan
 
Ang mga pangngalang pantangi ay sinisimulan sa
Tagpi      Bantay malakng titik kapag isinusulat.
Muning    Whitie  
  Ang mga pangngalang pambalana ay sinisimulan
naman sa maliit na titik maliban kung simula ng
3. Mga pangngalang particular na ngalang ng ibat pangungusap.
ibang bagay
 
Pilot                      Mongol
TAHAS ang pangngalan kung tumutukoy sa bahay
Bagon Alpabeto      Magasing Time na material.

   
Halimbawa: Tao, hayop, puno, pagkain, gamut, Halimbawa: kaklase, kabuhayan, pagbasa,
kasangkapan dinuguan

  Ang unang halimbawa ay may salitang ugat na

dugo, gitlaping in, at hulaping an.
Ang mga pangalang tahas ay mauuri pa rin sa
dalawa:  

  Tinatawag nating makangalan ang mga panlaping

ginagamit sa pagbubuo ng pangalan, at kaiba ito sa
Palansak. Ito ay tumutukoy sa pangkay ng iisang iba pang panlapi na ginagamit naman sa pag
uri ng tao o bagay. bubuo ng iba pang bahagi ng pananalita, tulad ng
panaguri at pandiwa.
 
 
Halimbawa: buwig, kumpol, hukbo, tangkal, tampok
 
Di-Palansak. Ito ay tumutukoy sa lamang sa mga
bagay na isinasaalang-alang Halimbawa: saging, 3.    Pangalang Inuulit kung ang kabuuan nito o
sundalo, kamatis, tao, bulaklak ang bahagi nito ay inuulirr. Batay sa kung ano ang
inuulit, nmay dalawang uri ng pag-uulit a) ang pag-
Basal ang pangalang kung ang tinutukoy ay hindi uulit na di-ganap o ang pag-uulit na parsyal at (b)
material kundi diwa o kaisipan. ang pag-uulit na ganap.

HAlimbawa: pag-ibig, katagan at pag-asa Halimbawa: Bali-balita, da-dalawa, Sali-salita, bali-

baligtad
 
 
Mga Uring Pangkayarian
May mga pangalang maylapi na ang inuulit ay ang
  unang salita (katinig) at ang patinig ng salitang
ugat.
Uri ng pangngalan, batay sa kayarian nito:
Alaala, bulaklak, lapulapu, paruparu, sarisari
 
Payak ang klasipikasyong mga ito sapagkat wala
1.    Pangaalng Payak kung ito ay isang salitang – namang salitang-ugat na ala, lak, paro, lapu
ugat lamang. Wala itong kasamang panlapi o
katambal na salita, at hindi rin inuulit ang kabuuan Pag-uulit na ganap ang tawag sa pag0uulit ng
o bahagi nito. Ang pangalang payak ay binubuo ng buong pangalan. MGa pangalang payak lamang na
isang morpema lamang. binubuo ng dalawang patinig ang nauulit nang
ganap.
Halimbawa: Bulak, dahon, bunga, diwa
Halimbawa:
 
Kuru-kuru, bayan-bayan, buhay-buhay,sabi-sabi
2.    Pangalang Maylapi o Hinango kung binubuo
ng salitang ugat at panlaping makangalan. Sa  
bagon pananaw, sinasabing ang pangngalang
maylapi ay binubuo ng isang morpemang Malaya at 4.    Pangngalang Tambalan
using morpemang di-malaya. Ang morpemang
malaya ay ang salitang-ugat: ang morpamang di-  
malaya ang panlapi.
Ang panggalang tambalan ay binubuo ng At sa bahay-kalapati ng ang nawawala.
dalawang magkaibang salitang pinag- isa. BInubuo
ito, samakatwid, dalawang morpenang Malaya. (b)   Mga tambalang ganap

   

May mga pangalang tambalan na nanatili ang Kapitbahay, bahaghari, hampaslupa, dalagambukid
kahulugan ng mga salitang nagtatambal at (isda)
nagkakaroon ng bagong kahulugan ang nabuong
pangalan. Mapapansin sa mga tambalang ganap, ang
kahulugan ng mga pinagsamang salita ay
  nawawala.

  Mga Kakanyahan Ng pangngalan

  May mga katangian o kakanyahan ang pangngalan

na ikinaiiba nito sa iba pang subkategorya ng mga
  bahagi ng pananalita.

  Sa balarila ni Lope K. Santos, apay ang

kakanyahan ng pangalan:
 
(1)   kausapan (2) kailanan, (3) kasarian, at
Ang unang pangkat, yaong nanantili ang kahulugan (4) kaukulan,
ng pinagsamang salita ay tintawag na
malatambalan o tambalang di-ganap. Samantal,  
ang ikalawa yaong nagkakaroon ng bagon
kahulugan ang mga salita, ay tinatawag na Sa mga balarilang tradisyunal, ang kausapan,
tambalang ganap. itinuturing na isa sa mga kakanyahan ng pangalan,
ay natutukoy lamang sa pamamagitan ng panghalip
Halimbawa: na kasama nito o kaya’y sa pamamagitan ng
konteksto ng pangungusap.
 
 
(a)   Mga tambalang di-ganap
Halimbawa: Ako, ang inyong ama, ang
  magpapasya

Balikbayan, alay- kapwa, dalagang-bukid, bahay-  

kalapati Sa mga tambalang di-ganap ay may
kataga o mga katagang nawawala. Nalalaman nating ang pangalang ama ay nasa
kausapang kumakausap.
Halimbawa: ang balikbayan ay galling sa
pariralang bumalik sa bayan o nagbalik sa bayan Samantala, sa pangungusap na:
inalis ang katagang sa at kinuha na lamang ang
salitang-ugat ma balik buhat sa bumalik o nagbalik Isang Pilantropo si Don Crispin.
upang mabuo ang pangalang balikbayan.
Ang pangalang Don Crispin ay alam na nating nasa
  ikatlong panauhan dahil sa konteksto.

Sa halimbawang alay-kapwa, ang katagang Sa ibang salit, Don Crispin halimbawa, ay walang
nawawala ay sa. kausapan kung nag-iisa. Kaya lang magkaroon ito
ng kausapan ay kung magiging bahagi ng
Sa dalagang-bukid, taga ang katagang inalis. pangungusap dahil sa mga panghalip.
Halimbawa: Ako si Don Crispin.  

  Kasarian ng Pangngalan

Ikaw si Don Crispin.  

Siya si Don Crispin. Ang tao, hayop, bagay na tinutukoy ng pangalan ay

maaring urrin ayon sa sekso; (1) may sekso at
  (2) walang sekso. Tao at hayop ang may sekso;
bagay, pook, at pangyayari ang mga walang sekso.
Sa kailanman ng pangalan ay nalalaman natin
kung ang pangalan ay tumutukoy sa isa, dalawa, o Dalawa ang uri sekso: (1) lalaki at (2) babae, kaya
higit pang tao, hayop, bagay, pook o pangyayari. At tang pangalan ay maaring tumutukoy sa isang tao
batay sa kung ilan ang tinutukoy, ang kailanan ng o hayop na lalaki o isang tao o hayop na babae.
pangalan ay maaring Ngunit may mga pangalang maaring tumutukoy sa
alin man sa babae o sa lalaki
 
Tinatawag na kasariang panlalaki ang kasrian ng
(1)   isahan (2) dalawahan, (3) maramihan o mga pangalangg tumutokoy sa tao o hayop na
lansakan lalaki. Kasariang pambabae kung ang mga
pangalang ay tumutukoy sa tao o hayop na
  pambabae. Kasariang di-tiyak kung ito ay mga
pangalang maaring panlalaki at
Halimbawa ng mga pangngalang likas na isahan, pambabae. Walang Kasarian ang mga pangalang
dalawahan, o lansakan tumutukoy sa nga bagay, pook, pangyayari na
walang sekso.
 
May mga salitang likas na pawing sa lalaki, tulad
ng ama, kuya, tiyo at mayroon namang likas na
Isahan     :             Kapatid
panawag sa babae, tulad ng ina, ate, tiya.
Mapapangsing sa mmga salitang ito ay walang
Dalawahan      :      Kambal tiyak na palatandaan sa kayarian. Kahukugan
lamang an gating pinagbabatyan sa pagkilala ng
Lansakan :             Kawan kasarian, tulad ng
abogado,abogada,biyahero,biyahera,kondukto,kon
  duktora sa pamamagitan ng mga morpenang (a) at
(o) sa pusisyong pinal.
Ang kapatid na likas na isahan ay magagawang
dalawahan o maramihan sa pamamagitan ng  
paggamit ng pantukoy, pang-uri, pamilang at
panlapi Kaukulan ng Pangngalan

  Kaukulan ang tawas sa kakanyahan ng pangalang

nagpapakita ng gamit nito sa pangungusap. May
Halimbawa: iba’t ibang gamit ang pangalan sa loob ng
pangungusap, at batay sa mga gamit na ito ay
Pantukoy: ang kapatid, ang magkapatid mauuri natin ang kaukulan ng pangngalan sa
dalawa: kaukulang palagyo at kaukunglang
Pang-uri: mabait na kapatid, mababait na kapatid palayon.

Pamilang: isang kapatid, dalawang kapatid, limang Nasa kaukulang palagyo ang pangalang kung
kapatid ginamit itong simuno, pamuno sa

Panlaipi   : Kapatid, magkapatid, magkakapatidd simuno o pamuno sa kaganapang pansimuno.

  palagyo, ang pamuno ay may kaukulang tulad ng
salitang pinupunuan nito.
Halimbawa:
Halimbawa:
 
1.    Layon ng pandiwa ang gamit ng pangngalan.
1. Simuno ang gamit ng pangngalan.
Ang masipag na ina ay nagsisinop ng kanilang
Si Bonifacio ay Dakilang Filipino. bakuran.

2. Pamuno sa simuno ang gamit ng pangngalan.  

Si Bonifacio, ang bayani, ay Dakilang Filipino. 2.    Layon ng pang-ukol ang gamit ng pangngalan.

3.Kaganapang pansimuno ang gamit ng Ang mga mag-aaral ay nasa palaruan.

pangngalan
 
Si Mabini ay Dakilang Lumpo.
 
 
 
4.    Pangngalang patawag ang gamit ng
gpangngalan. PANGHALIP

Czarina, alagaan mo si Celine. Ang panghalip ay mga salita na pamalit o panghalili

sa pangngalan. Maaring bigyang katuturan ang
5.    Pamuno sa kaganapang pansimuno ang gamit panghalip ayon sa pananaw pangsemantika at
sa panggalan. pananaw na pang-istruktura.

Ang dalang iyon ay si Alice, ang pinsan ko.  

  Halimbawa:

Sa unang pangungusap, ang pangngalang  

BOnifacio ay pinapaksa kaya’t simuno ang gamit.
Sa sususnod na pangungusap ay mamy pamuno Si Manuel L. Quezon ang kinikilalang “AMa ng
ang simunong Bonifacio, ang pangngalang bayani. Wikang Pambansa”
Ang kaukulan ng pamuno ay tulad sa kaukulan ng
pangngalang pinupunoan.  

  Sa pananaw na istruktural, ang mga panghalip ay

makikilala dahil sa implekasyon o pagbabagong-
  anyo ayon sa kaukulan : (a) ang mga panghalip na
nasa anyong ang, (b) ang mga panghalip na nasa
Ang pangngalang ginagamit na panawag ay anyong sa.
tinatawag na pangngalang patawg. Sa ikatlong
pangungusap, ang pangngalang Czarina, ay Tulad ng napag-aralan na natin, ang mga
pangngalang patawag: ito ay nasa ikaukulang pangngaln ay may kaukulan. Ang pangngalang
palagyo. pinangungunahan n gang/si ay nasa kaukulang
ang. Ang pangangalang pinangungunahan ng ng/si
Nasa kaukulang palayon ang pangngalan kung nasa kaukulang ng. Ang pangngalang
ginagamit na layon ng pandiwa o layon ng pang – pinagngungunahan ng sa/kay ay basa kaukulang
ukol, o kung pamuno sa alinaman sa dalawa.Tulad sa.
ng Makita sa mga halimbawa sa kaukulang
Batay sa mga kaukulan ng pangngalan, ang mga Narito ang tsart ng mga panghalip na panao sa
panghalip ay maroon ding mga kaukulan. Ang ibaa’t ibang anyo. Pinag – iiba rin sa tsart ang mga
panghalip na maaring ihalili sa pariralang panghalip ayon sa panauhan o kung sno ang
pangngalang pinangungunahan n gang o si ay tinutukoy: unang panauhan (kumakausap),
sinasabing nasa kaukulang ang o kaukulang ikalawang panauhan (kinakausap), at ikatlong
palagyo. (pinag- uusapan).

Halimbawa: Gayundin, pinapangkat ang mga panghalip ayon sa

kailanan o bilang ng tinutukoy : isahan, dalawahan ,
  at maramihan

(1) Ang mabuting mamamayan ay may disiplina sa  

sarili.
 
Ang pariralang pangngalang ang mabuting
mamayan ay maaring palitan ng panghalip na siya.  
Nasa kaukulang an gang pariralang
pangngalang ang mabuting mamamayan, kaya’t        Tsart I    
ang panghalip na siya ay nasa kaukulang ang din.
Panauhan/kailanan    Anyong ang     Anyon
  ng       Anyong sa

MGA URI NG PANGHALIP                                  (palagyo)     (paukol)         (paa

ri)
May apat na uri ang mga panghalip na panao,
panghalip na pamatig, o panghalip na panaklaw, at  
panghalip na pananong.
 
 
 
Mga Panghalip na Panao
Isahan                
 
Una                ako                ko                  akin
Ang panghalip na panao ay panghalili sa ngalan ng
tao. Halimbawa: Ikalawa          ikaw, ka         mo                iyo

Si Dr. Jose Rizal ay manggagamot ng baryo. Ikatlo             siya                niya               kanya

Ang si Dr.Jose Rizal ay maaring palitan ng siya,  

kaya tang pangungusap ay magiging:
 
Siya ay manggagamot ng baryo. O kaya’y
Dalawan
Manggagamot siya ng baryo.
Una                *kata                    *nita                     *k
  anita

Mapapangkay sa tatlong anyo ang mga panghalip Kita,

na panao: panghalip panao sa tayo               natin                     atin
anyong ang, panghalip panao sa anyong ng, at
panghalip panao sa anyong sa. Ikalawa          kayo                     inyo               inyo

Ikatlo             sila                       nila                kanilal
  sa guro ay tungkol sa industriya at ekonomiya ng
bayan.
Maramihan                
Ay magiging:
Una                kami                      naming           ami
n Ang aklat para sa kanya ay tungkol sa industriya at
ekonomiya ng bayan.
Ikalawa          kayo                      ninyo             inyo
Sa panauhan malalaman kung ang panghalip ay
Ikatlo             sila                       nila                kanila tumutukoy sa taong kausap, sa taong kinakausap,
o sa taong pinag-uusapan.
 
Ang kailanman naman ay tumutukoy sa bilang ng
*Bihira nang gamitin taong kinakatawan ng panghalip. Nasa
kailanang isahan ang panghalip na panao kung
Ipinakikita sa tsar tang mga panghalip na panao sa tumutukoy sa isang tao; dalawahan kung dalawa
ibat ibang anyo, sa ibat ibang panauhan, at sa ibat ang itinutukoy, ay maramihan  kung tatlo o higit pa
ibang kailanan. ang tinutukoy.

Ang pag-iiba ng anyo ng panghalip ay naayon sa  

mga kaukulan ng pangngalang hinihalipan ay nasa
anyong ang, ang panghalip na maihahalili ay nasa Mga Panghalip na Pamatlig
anyong ang din.
Panghalip na pamatlig ang tawag sa mga
  panghalip na humahalili sa ngalan ng tao, bagay,
atb. Na ituturo o inihihimaton.
Halimbawa:
 
Ang Unang Ginang ng bansa ay masigasig na
tagataguyod ng kapakanang pang madla.  

Ay magiging: Halimbawa:

Siya ay masigasig na tagapagtaguyod ng Gaya ng mga turista ang kapatid nito.

kapakanang pangmadla.
Ang nito ay may hinahanlinhang pangngalang at,
Kung ang pangngalang hinahalipan ay nasa gayundin, nagpapahiwatig na ang tinutukoy ay
anyong ng, ang panghalip na maihahalili ay dapat itinuturo ng nagsasalita.\
na nasa anyong ng din. Halimbawa, ang
pangungusap na: Mapapangkat sa apat na uri ang mga panghalip
na pamatlig: prominal, panawag- pansin o
  pahimaton, patulad at palunan.

Malaki at matataba ang mga baboy na alaga  

ni Mang Coro.
Ang bawat uring pronominal ay yaong
Ay magiging: pamalit at nagtuturo lamang sa ngalan ng tao, o
bagay, at wala nang iba pang kahulugang sangkap,
Malalaki at matataba ang mga alaga niya. tulad ng panghihimaton sa tao, o bagay,
paghahambing, o pagsasaad ng pook na
Samantala naman, kung ang pangngalang kinaroroonan ng tinutukoy, na siya namang
hinahalipan ay nasa anyong sa, ang panghalip na kahulugang ng iba pang mga uri.
magagamit ay yaong nasa anyong sa rin.
Halimbawa, ang pangungusap na: Ang aklat para  
 Ang bawat uri ng panghalip na pamatlig ay  
may apat na kategorya: malapit na malapit sa
nagsasalita, malapit sa nagsasalit, malapit sa 1.    Napapanahon ang kurso ng mag-aaral na ito.
nakikinig, at malayo kapwa sa nagsasalita at
nakikinig. 2.    Napapanahon ang kurso nito.

Ang pamatlig na pronominal ay Ginagamit ang anyong sa bilang panghalili sa

mapapangkat din sa tatlong anyo ayon sa pariralang pang-ukol ba pinangungunahan ng
pagkakaugnay nito sa pokus ng pangungusap: pang-ukol na sa at samakatwid ay nagsasaad ng
anyong ang, anyong ng, at anyong sa. lunan.

Ang pamatlig na palunan ay pinaikling anyo Halimbawa:

lamang ng gaya at ng anyong ng upang
magpahayag ng pagkakatulad ng mga tinutukoy ng 1.    Ang klima sa pook na ito ay mabuti sa
nagsasalita. kalusugan.

Halimbawa 2.    Ang klima rito ay mabuti sa kalusugan.

Gaya nire – ganire, gaya niyan- ganiyan/ganyan  

Ang pamatlig napalunan ay masasabi  

namang pinaikling anyo ng nasa at ng anyong ang
ng pamatlig na maaring ipalit sa mga kayariang Mga Panghalip na Panaklaw
nasa sa mga pusisyong kategoryang iyan,
niyan,diyan,ayan,ganyan, at nariyan kung ang
 
inihihimaton o ang itinuturo ay higit na malapit sa
kinakausapan kaysa nagsasalita.
Panghalip panaklaw ang tawag sa mga panghalip
na sumasaklaw sa kaisahan
Iba’t ibang gamit sa pangungusap ng mga anyo
ng pamatlig.
dami o kalahatan ng tinutukoy.
 
 
Simuno o kaganapang pansimuno ang gamit sa
pangungusap ng anyong ang. Narito ang halimbawa ng mga panghalip na
panaklaw.
Halimbawa:
 
 
Isa                        anuman                        magkanu
man
1.    Ito ay yaring Pilipino. ( simuno)
Iba                       alinaman                      kuwan
2.    Ang yaring Pilipino ay ito. (kaganapang
pansimuno)
Balana                   sinuman                       lahat
 
Ilanman                 tanan                           kailanman
Ginagamit ang anyong ng na panghalili sa
pariralang pang-ukol na nagpapahayag ng  

diwang paari. Halimbawa sa ilang pangungusap:

   

Halimbawa: 1.    Pinalabas ng guro ang isa.

2.    Balana ay humahanga sa kagandahan ng Ayon sa kahulugang pansemantika, ang
Bulkan Mayon. pandiwa ay salitang nagpapakilos o nagbibigay
buhay sa isang lipon ng mga salita.
3.    Sinuman ay maaring lumahok sa timpalak na
ito.  

4.    Hahanapin ka raw niya saanman. Halimbawa:

5.    Nawawala ang kuwan. Ang pulisya ay naglunsad ng puspusang

kilusan sa pagsugpo ng pagkasugapa sa narkotiko.
 
Ang salitang naglunsad ay pandiwa
  sapagkat nagsasaad ng kilos o galaw.

   

  Sa pananaw na istruktural, ang pandiwa ay

nakikilala sa pamamagitan ng mga implekasyon
  nito sa ibat ibang aspeto ayon sa uri ng kilos nito.

Mga Panghalip na Pananong  

  Halimbawa:

Panghalip na pananong yaong mga 1.    Nagdasal na ang mag-anak. (Perpektibo)

panghalili sa ngalan ng tao at bagay, na ginagamit
sa pagtatanong. Kaganapang pansimuno ang 2.    Nagdarasal ang mag anak ngayon.
gamit ng mga ito. Mapapangkat ang mga ito sa (Imperpektibo)
dalawang kailanan: isahan at maramihan
3.    Magdarasal na ang mga mag-anak.
  (Kontemplatibo)

Narito ang talaan ng mga panghalip na pananong:  

  Ang mga pandiwang nagdasal, nagdarasal,

magdarasal ay may ibat ibang anyo sa ibat ibang
Isahan                          Maramihan aspeto ng mga ito.

Sino                            sinu-sinu  

Ano                             anu-ano (1)  Kayarian ng Pandiwa

Alin                             alin-alin  

Kanino                         kani-kanino Ang pandiwa sa Pilipino ay nabubuo sa

pamamagitan ng pagsasama ng isang salitang ugat
Ginagamit ang sino at kanino para sa tao; ang ano at ng isa higit pang panlapi. Ang salitang – ugat
at alin ay para sa tao; ang ano atalin ay para sa ang nagbibigay ng kahulugan sa pandiwa
bagay, hayop, o lunan. samantalang ang panlapi naman ang
nagpapahayag bg pokus o relasyong pansemantika
  ng pandiwa sa simuno o paksa ng pangungusap.

PANDIWA  
Mga Kaganapan ng Pandiwa Ang kaganapang tagaganap ay ang bahagi ng
panaguri na gumaganap sa kilos na isinasaad ng
Kaganapang ng pandiwa ang tawag sa bahagi ng pandiwa.
panag – uri na bumubuo o nagbibigay ng ganap na
kahulugan sa pandiwa at magagawang paksa ng  
pangungusap kung babaguhin ang pokus ng
pandiwa. Halimbawa:

Ang mga kaganapang tagaganap at kaganapang  

layon ay naipapahayag sa pamamagitan ng
pariralang ng. Ipinagdiwang ng mga kabataan ang unang
anibersaryo ng kanilang samahan.
Halimbawa:
Ang pariralang ng mga kbataan ay siyang
  nagsasaad kung sino ang gumaganap ng kilos ng
pandiwa.
1.    Kinain ng bata ang suman at manggang hinog/
 
(Kaganapang tagaganap)
Halimbawa:
2.    Kumain ang bata ng suman at manggang
hinog. Nagpasadya ako sa Pasig ng binurdahang husi.

(Kaganapang layon) Ang pariralang ng binurdahang husi ang itinutukoy

sa binili.
 
Ang kaganapang tagatanggap ay ang nagsasaad
Ang iba [ang kaganapan ay naipapahayag sa kung sino ang nakikinabang ng kilos ng pandiwa.
pamamagitan ng pariralang sa, o para sa, tulad ng
mga halimbawa pariralang sa (sa phrase) sa mga  
sumusunod na pangungusap:
Halimbawa:
 
Nagluto sina Ingga ng halayang ube para sa aking
3.    Bumili ako ng ilaw na kapis para sa pinsan mga panauhin.
kong nag-balikbayan. (Kaganapang tagtanggap)
Ang pariralang para sa aking mga panauhin ay
4.    NAgtanim ng gulay sa bakuran ang aming nagsasaad kung ano para kanino ang nilulutong
katulong. halayang ube.

5.    Pinunasan ko ang mga kasangkapan sa  

pamamagitan ng basahang malinis. (kaganapang
kagamitan) Ang kaganapang ganapan ay ang nagsasaad ng
lugar ng ginaganap ng kilos ng pandiwa.
6.    Nagkasakit siya dahil sa labis na panghitit ng
opyo. (kaganapang sanhi)  

7.    Ipinasyal ko sa tagaytay ang mga panauhin Halimbawa:

kong kabilang sa ‘Peace Corps’. (kaganapang
direksyunal) Naglaro ng basketbol sa Rizal Stadium ang
koponan n gaming
 
pamantasan.
Katuturan ng mga Kaganapan
Ang pariralang sa Rizal Stadium at nagsasaad  
kung saan naglaro ang koponan.
Maraming makabagong lingwistiko ang
Ang kaganapang kagamitan ay nagsaad kung naniwala na ang mga pandkwang Tagalog ay
anong bagay, kagamitan o instrument ang nababanghay sa aspeto at hindi dahil sa
ginagamit upang magawa ang kilos ng pandiwa. panahunan. Anila ay wala talagang pagkakaiba ang
mga pandiwang Tagalog ayon sa panahunan na di
Halimbawa: tulad sa Ingles. Sa IIngles ay may pagkakaiba ang
kilos ng pangnagdaan o pangkasalukuyan.
 
Halimbawa:
Binungkal ng tatay ang lupa sa pamamagitan ng
asarol.  

Ang pariralang sa pamamagitan ng asarol ay 1.    My brother studied in Europe.

nagsasaad kung ano ang ginagamit upang
mabungkal ang bukid. 2.    My brothere studies in Europe.

Ang kaganapang sanhi ay nagsasaad kung ano  

ang dahilan ng pangyayari ng kilos pandiwa.
Sa Tagalog, ang distingksyon ng kilos ay tulad sa
Halimbawa: pakakaiba ng aspekto ng mga pandiwa sa mga
sumusunod na pangungusap:
Yumaman siya dahil sa mina ng ginto.
1.    He ate his lunch early.
Ang pariralang dahil sa mina ay nagsasaad ng
ikinayaman ng tinutukoy. 2.    He was eating his lunch.

   

  Aspetong Pangnakaraan o Perspektibo

   

\      Ang kaganapang direksyunal ay ang Nagpapahayag ang aspetong pangnakaraan ng

nagsasaad ng direksyon ng kilos na taglay ng kilos na nasimulan na at natapos na.
pandiwa.
Ang implekasyon sa aspetong ito nabubuo sa
  pamamagitan ng mga sumusunod na tuntunin:

  (a)   Kapag ang panlapong pandiwa ay may inisyal

na ponemang /m/, ang /m/ ay nagiging /n/
Halimbawa:
 
Nagtungo sila sa Bicol.
 
 
 
Ang pariralang sa bicol ay nagsasaad ng direksyon
ng kilos na taglay ng padniwa. Halimbawa:

   

Mga Aspeto ng Pandiwa

Anyong Pawatas                          Aspetong  
Pangnakaraan
 
Magsaliksik                                 Nagsasaliksik
Halimbawa:
Manghakot                                 nanghakot
 
Maunawaan                                nauunawaan
Anyong Pawatas                                Anyong
  Pangnakaraan

(b)   Kapag ang pandiwa ay banghay sa –um/-um, Matamaan                                        natamaan

ang panalaping ito ay nanatili sa pangnakaraan at
walang pagkakaiba. Masabihan                                        nasabihan

Halimbawa:  

  Dapat ding banggiting ang panlaping –in- nas

idinaragdag sa anyong pangnakaraan ng mga
Anyong Pawatas                          Anyong pandiwang may –an/-han ay nagiging ni- kung ang
Pangnakaraan pandiwa ay nagsisimula sa /l/. Opsyunal ang
ganitong pagpapalit kung ang pandiwa ay
Umunlad                                     umunlad nagsisimula sa /r/, /w/, p /y/.

Yumuko                                     yumuko  

c. Kapag ang pandiwa ay banghay sa hulaping – Mga Halimbawa:

an/-han ay nanatili ngunit nagdaragdag ng
unlapiong –in kung ang pandiwa ay nagsisimula sa Anyong pawatas                                Anyong
patinig, at gitlaping –in- naman kung ang pandiwa Pangnakaraan
ay nagsisimula sa katinig
Lagutan                                            nilagutan
 
Ligawan                                            niligawan
Halimbawa:
Regaluhan                                        niregaluhan
Anyoong Pawatas                        Anyong
Pangnakaraan Walisan                                            niwalisan

Alatan                                       inalatan  

Sabihan                                     sinasabihan  

   

  Aspetong Pekpektibong Katatapos

   

Taliwas sa tuntuning ito ang –an/-han na may Sa mga pandiwang tagalaog ay matroon
kakambal na unlaping ma-. Kapag ang pandiwa ay ding aspetong pangnakaraan katatapos o aspetong
banghay sa kabilang panlaping ma– an/han ay perpektibong katatapos. Nagsasaad ito ng kilos na
nagiging na- kayayari o katatapos lamang bago nagsimula ang
pagsasalita. Maihahanay na rin ang aspetong ito sa
aspetong katatapos lamang na nabubuo sa Anyong          Pangnakaraan                Aspetong
pamamagitan ng unlapong ka- at pag-uulit ng Kasalukuyan
unang katinig-patinig o patinig ng salitang-ugat.
Magsaliksik     nagsaliksik                    nagsasaliksi
  k

Halimbawa: Manghakot      nanghakot                    naghahakot

Anyong Pawatas                                Aspetong Umunlad         umunlad                       umuunlad

katatapos
Yumuko          yumuko                        yumuyuko
Tumula                                             katutula
Alatan            inalatan                        inaalatan
Uminog                                            kaiinog
Sabihan          sinabihan                      sinasabihan
Masulat                                            kasusulat
Pagtawanan    tinawanan                     pinagtawana
Makalibot                                          kalilibot n

Magpatala                                         kapatatala Pagbilhan        pinagbilhan                   pinagbibilha
n
 
 
Pansining sa huling halimbawa ang salitang
inunlapian ay pangangalang hango na binubuo ng Aspetong Panghinaharap o Komplatibo
salitang ugat na tala at ng panglaping pa-. Ang iba
pang ngalang hango na nagiging pandiwa sa mag-  
at nalalgyan ng aspektong pangnakaraan
katatapos ay yaong may pang- at ma-. Ang aspetong panghinaharap ay
nanglalarawan ng kilos na hindi pa nasisimulan.
Aspetong Pangkasalukuyan o Imperpektibo
Nabubuo ito sa pamamagitan ng pag-uulit ng
  unang katinig-patinig o unang patinig ng Salitang-
ugat o pangngalang hango. Walang pagbabago sa
Ang aspetong pangkasaliukuyan o taglay na panlapi.
imperpektibo ay nagpapahayag ng kilos na
nasimulan na ngunit, di pa natatapos at Samakatwid, ang aspetong panghinaharap ay tulad
kasalukuyang ipinagpapatuloy. Nabubuo ito sa din ng anyong pawatas; inuulit lamang ang unang
pamamagitan ng pag-uulit ng unang katinig-patinig katinig-patinig o unang patinig ng salitang-ugat.
o unang patinig ng salitang-ugat at gayundin sa
pamamagitan ng ibat ibang tuntuning tinalakay sa  
ilalim ng aspetong perpektibo. Samakatwid, ang
aspetong pangkasaliukuyan ay tulad din ng  
aspetong pangnagdaan; inuulit lamang ang unang
katinig-patinig o unang salitang-ugat. Ang tanging taliwas sa tun tunin ay ang banghay sa
–um/-um-. Ang panglaping –um/- um- ay nawawala
  sa aspetong panghinaharap.

Halimbawa;  

Anyong Pawatas     Halimbawa     

   
Anyong Pawatas                                Aspetong Silid        +     -an                silidan            sidlan
Panghinaharap
Tanim     +     pag-..-an        pagtaniman    pagtamn
       Magsaliksik                                magsasaliksik  an

Umunlad                                    uunlad  

       Yumuko                                     yuyuko Ang mga sumusunod na halimbawa naman ay mga

pandiwang may ponema o mga ponemang
Alatan                                       aalatan napapalitan ng ibang ponema.

   

Mga Pandiiwang Di- Karaniwan Salitang Ugat  +     Panlapi    Di

Karaniwan   Anyong Pawatas
 
Tawa              +     -han        tawahan         tawanan
Pandiwang di-karaniwan ang tawag sa mga
pandiwang nagkakaroon ng mga pagbabagong Halili               +     -han        halilihan          halinhan
morpoponemikong pagkakaltas ng ponema o mga
ponema, pagpapalit ng ponema, metatesis. Pawis             +     pag-..-an pagpawisan     pagpus
an
Narito ang ilang halimbawa ng mga pandiwang di-
karaniwan na may pagkakaltas ng mga ponema.  

Salitang Ugat  +     Panlapi    Di- PANG-URI

karaniwan   Anyong Pawatas
 
Buhos            +     an           buhusan         busan
Ang mga pang-rui ay salitang nagsasaad ng
Dumi             +    han         dumihan         dumhan katangian o uri ng taom hayop, bagay, lunan atbp.
Na tinutukoy ng pangngalang o panghalip na
Higit               +     ma.an     mahigitan        mahigta kasama nito sa loob ng pangungusap.
n
May ibat-ibang gamit ang pang-uri sa loob
  ng pangungusap: pang –uuring pangngalan o
panghalip, pang-uring ginagamit bilang
May mga halimbawa rin na ang pagbabagong pangngalan, at kaganapang pansimuno.
nagaganap ay hindi lamang pagkakaltas kundi
nagkakaroon din ng dagdag na ponema, tulad ng  
dinig +-in- dinigin-dinggin
Halimbawa:
Narito naman ang ilang halimbawa ba nay
metatesis o paglilipat ng mga penema. 1.    Panuring ng Pangngalan
Mapapansing sa metatesis ay mayroon ding
nawawalang ponema. (a) Mararangal na tao ang pinagpala.

  Panuring ng panghalip

Salitang – ugat       +     Panlapi    di- (a) Kayong masigasig ay tiyak na magtatagumpay.

Karaniwan  Anyong Pawatas
 
Atip        +     -an                atipan            aptan
2.    Pang-uring ginagamit bilang pangngalan
(a) Ang mapagtimpi ay malayo sa gulo  

  Ang pang-uring inuulit ay salitang-ugat o salitang

maylapi na may paguulit.
3.    Pag-uring kaganapang Pansimuno
Maaring ganap o di ganap ang pag-uulit.
(a)   Mga madasalin ang mga Pilipino.
 
 
Halimbawa:
Kayarian ng Pang-Uri
PAg-uulit na ganap: (ang) puti-puti
 
Puting-puti
Mapapangkat sa apat na kayarian ang mga Maputing-maputi
pang-uri: payak, maylapi, inuulit, at tambalan
 
 
Pag-uulit na di-ganap:- (ang) liliit
 
Maliit
 
 
Payak ang pang-uri kung binubuo ng likas na salita
lamang o salitang walang Tambalan ang pang-uri kung binubuo ng dalawang
salitang pinag-iisa. Ang mga ganitong pang-uri ay
lapi. maaring may kahulugan karaniwan o patalinghaga.

   

Halimbawa: Halimbawa:

  Karaniwang Kahulugan   Taus-puso      biglang-
yaman
1.    Mainit ang ulo ng taong gutom.
Bayad-utang   
2.    Huwag kang makipagtalo sa sinumang galit. hilis-kalamay

   

Maylapi ang pang-uri kung binubuo ng Patalinghagang Kahulugan     Kalatog-pinggan

salitang-ugat na may lapi. Tinatawag na panlaping
makapang-uri ang mga panlaping ginagamit sa Bulang
pagbuo ng pang-uri Ginagamit ang mga panlaping -gugo
ka-, ma-, maka- at mala.
 
 
 
Halimbawa:
 
Kalahi      kayganda
 
Mataas    makatao
 
Kailanan ng Pang-uri 1.    Mga mapagkakattiwalaang kawaksi sa bahay
ang mga iyan.
 
2.    Malilintog na ang mga butyl ng palay.
May tatlong kailanan ang mga pang-uri : isahan,
dalawahan, at maramihan. 3.    Magkakakulay ang mga Pilipino, Indonesyo, at
Malayo
Anyong isahan ang ginagamit kung iisa lamang ang
inilalarawan; anyong dalawahan kung dalawa ang  
inilalarawan; at anyong maramihan kung higit sa
dalawa ang inilalarawan. Ang pantukoy sa mga ay maaring samahan
ng pang-uring may panlaping ma na nasa anyong
  isahan o maramihan

Halimbawa:  

1.    Kalahi ko siya (isahan)  

2.    Magkalahi kaming dalawa. (Dalawahan) Kaantasan ng kasidhian ng pang-uri

3.    Magkakalahi tayong lahat. (Maramihan)  

Ang anyong isahan ay naipakikita sa 1.    Lantay ang karaniwang anyo ng kasidhian ng

paggamit ng panlaping pang-isa, tulad ng pang uri, tulad ng mayaman, pang araro, palabiro.
ma,ka,pang nang walang pag-uulit ng unang P o
KP ng salitang ugat o walang panandang mga, o 2.    Katamtamang antas ay naipakita sa
ibang pang salitang nagsasaad ng bilang na higit pamamagitan ng paggamit ng mga salitang medyo,
sa isa. bahagya, nang kaunti o sa pag uulit ng salitang
ugat o dalawang pantig nito.
 
 
Halimbawa:
Halimbawa:
1 Magkamukha ang magkapatid na Nica at Zsa
Zsa. 1.    Medyo hilaw ang sinaing

2.    Magsinlaki sina Dannize at Chris 2.    Labis nang bahagya ang pagkain

3.    Magkasingganda ang damit ninyo. 3.    Masidhi ang ikatlong antas at naipapakita sa

pamamagitan ng paggamit ng mga panlaping
  napaka, nag. an, pagka at kay ; ng mga salitang
lubha, masyado, totoo , talaga.
Ang anyong maramihan ay naipapakita sa
pamamagitan ng pantukoy na mga, sa pag uulit ng  
unang P o KP ng salitang ugat o sa pag uulit ng
pantig n aka sa mga panlaping magka at Halimbawa:
magkasing ; o sa paggamit ng salitang nagsasaad
ng bilang na higit sa dalawa. 1.    Mataas na mataas pala ang Bundok ng Apo

Halimbawa: 2.    Napakalamig pala sa Lalawigang

Bulubundukin.
 
 
Hambingan ng mga Pang-uri b- Walang kasing sungit ang
matandang dalaga.
 
 
Pang uring pahambing ang tawag sa mga pang-
uring naghahambing ng dalawang tao, bagay, pook Mga Pamilang

Pasukdol naman ang tawag sa mga pang uring  

naghahambing ng higit sa dalawa.
Ibinibilang sa mga pang uri ang mga pamilang
  sapagkat ginagamit na panuring ng pangngalang o
panghalip.
 
Halimbawa: a- Limang malalaking kaimito ang uwi
  niyang pasalubong. Ang pamilang na lima ay
panuring ng pangngalang kaimito.
Dalawang uri ng pang-uring pahambing:
Mga uri ng Pamilang
 
Pamilang na Patakaran o Pamilang na Kardinal
1.    Pahambing na magkatulad kung ang mga
pinaghahambing ay pareho o magkapatas ng uri o Ang pamilang na panunuran ay ginagamit sa
katangian. Naipapakita ito sa pamamagitan ng pagpapahayag ng pagkakasunod-sunod ng tao,
paggamit ng mga panlaping ka, sing, kasing, at ng bagay, atbp may panlapi itong ika-, o pang-.
mga salitang pampaunlad tulad ng gaya, tulad,
paris, kapwa Halimbawa:

Halimbawa: a- Kamukha ni Mike ang ama niya.  

b- Kasingganda niya ang Pamilang na Patakaran o Pamilang na Kardinal

kanyang kapatid.
 
 
Isa                              siyam                           labinpit
2.    Di-magkatulad ang hambingan kung ang o
mgma pinaghahambing ay hindi magkapatas ng uri
o katangian. Naipapakita ito sa pamamagitan ng Dalawa                         sampu                          labin
mga salitang paghahambing tulad ng kasya, di- gwalo
tulad, di-gaya, di gaano.
Tatlo                                  labing-isa                     la
Halimbawa: Malayo ang Kalinga kaysa Baguio binsiyam
kung manggaling sa Maynila.
Apat                            labindalawa                   dala
  wampu

3.    Panukdulan ng pang-uri ay napakikita sa  

pamamagitan ng mga panlaping pinaka, walang
kasing.  

  Pamilang na panunuran

Halimbawa:    a- Pinakatanyag na laro sa Pilipinas  

ang basketbol.
Anyong  
Ika-                                                    Anyong Pang-
Kamakalawa, ngayon,dati, lagi, bihira at iba pang
  mga salitat pariralang nagsasaad ng panahon.

   

   

Una                                                         pang-una Pang-abay na panalunan

Ikalawa                                                   pangalawa Ito ay pang-abay na sumasagot sa tanong na

“saan” at madalas na nagbibigay- turing sa
Ikatlo                                                      pangatlo pandiwa at pang-uri.

   

Ang mga pamilang na patakaran ay batayan ng iba Halimbawa:    Dito nakatira ang guro nina Teodora.
pang pang-uring pamilang: (1) Pamilang na
pamamahiga (fraction). (2) pamilang na palansak o Si Lyn ay maligaya roon
pangkat-pangkat (collective-distributive) at (3) ngunit siyay malungkot ditto.
pamilang na pahalaga (unitary collective)
Pang-abay na pamaraan
 
 
PANG-ABAY
Ang pang-abay na ito ay nagsasabi kung
Ang pang-abay ay nagbibigay turing sa pandiwa, paano ang pagganap na binabanggit sa pandiwa.
pang-uri, pandiwari at iba pang pang-abay. Ang Ang mga pang-uring inuunlapian ng “ma” ay
pang-abay ay nahahati sa ibat ibang uri: 1. ginagamit ding pang-abay na pamaraan.
Pamanahon, 2. Panlunan, 3. Pamaraan, 4.
Panggaano, 5. Pang-agam, 6. Pananggi at panang-  
ayon, at 7. Panulad
Halimbawa:    Ang manlalaro ay patakbong umalis.\
 
Marahang lumapit ang pulis
Pang-abay na pamanahon at hinuli ang magnanakaw.

   

Ang pang-abay na pamanahon ay karaniwang Pang-abay na panggaano

nagbibigay turing sa pandiwa at pang-uri at
nagsasaad ng panahon. Sinasagot ng pang-abay  
ang tanong na “kalian”.
Karamihan sa mga pang-abay na itoy mga
Halimbawa :   Ang pangulo ay dumating kahapon. pang-uri rin. Sinasaklaw ng uring ito and “dami” na
binabanggit sa pandiwa. Nagbibigay turing din ang
Masaya kagabi ang tatay. pang-abay na ito sa pang-uri.

   

Ang iba pang mga pang-abay na pamanahon ay Halimbawa: Ang bata ay busog na, huwag mo na
gaya ng: mindan bukas, siyang pilitin.
  Ang pang-abay na panulad ay ginagamit sa
paghahambing ng kilos o galaw ng pandiwa o
Maraming sinba ang matalas na babae ngunit ang kayay paghahambing ng mga pang-uri.
kausap ay hindi man lamang sumagot gaputok
man.  

  Halimbawa: Lalong nasasayahan si Gloria ditto sa

Maynila kaysa lalawigan.
Pang-abay na pang-agam
Si Mang Pedro ay higit na mayaman
  kaysa kay Aling Juana.

Kapag ang nilalaman ng pandiwa o pang-uriy MGA PANG-UGNAY

nagkakaroon ng diwa ng pag- aalinglangan at di-
katiyak, ang pang-abay na pang-agam ay  
ginagamit.
PANG-UKOL
Halimbawa Sasama marahil ang ama ni Gliza sa
pagdiriwang. Ang kalahok ay tila nahihiya sa mga  
tao.
Ang pang-ukol na panulad ay nag-uugnay
  sa pangalang o panghalip sa ibang mga salita sa
pangungusap. Ang pang-ukol ay maaring isang
Pang-abay na pananggi at panang-ayon salita o kayay dalawang salita.

   

Ang pang-abay na pananggi ay nagbibigay-turing Pang-ukol na isang salita

sa pandiwa at pang-uri at ang diwang isinasaad ay
pag-ayaw o kayay pagtanggi.  

Halimbawa: Huwag kayong mabahala at tutuparin Halos “sa” lamang ang siyang ginagamit na pang-
nila ang kan ilang pangako. ukol na isang salita. Ginagamit din kung minsan
ang “ng”
Ayaw magluto ni Nanay sa dahilang siyay bumili na
lamang ng pagkain sa restaurant. Halimbawa:    Ang mga pagkain ay inilagay na sa
mesa.
 
Ang alagang aso ay
Ang pang-abay na panang-ayon ay pumanhik ng (sa) bahay.
nagsasaad ngn pagsang-ayon at pagkatig sa
kahulugang binabanggit sa pandiwa at pang-uri  

Halimbawa: Oo, nakalampas na si Crispin sa  

mahigpit na pagsusulit.
Pang-Ukol na Dalawang Salita
Tunay na maligaya na ngayon ang mag-
anakk na Dioneda  

Pang-abay na panulad Halimbawa: Ang mga ala-alang ito ay para sa iyong

ina.
 
Ayon sa balita, nagkaroon dawn g mahigpit na
pagtatalo sa Kongreso
Ang pang-ukol na sinusundan ng pangngalan o Kung ikaw ay dadalo sa handaan, tumawag
panghalip ay siyang bumubuo ng pariralang pang- k asana kay Elisa.
ukol.
 
Halimbawa:    sa bahay                              ukol sa
iyo Pangatnig na pamukod

Bahay na may Ang pangatnig na itoy nagbubukod ng dalawa o

ilaw                punong may bunga mahigit na tao bagay na binibigyang linaw.

  Halimbawa:           Si Nestor ba o ikaw ang

kandidato.
PANGATNIG
Ni ikaw ni ako ay
  hindi dadalo sa handaan.

Ang pangatnig ay nag-uugnay ng kapwa  

salita, parirala at sugnay. Ang pangatnig ay
maaring panimbang, paninsay, panubalim Pangatnig na pananhi
pamukod, pananhi, at panapos.
 
 
Ginagamit ang pangatnig na ito kapag ang diwang
Pangatnig na panimbang iniugnay ay isang pangangatwiran o isang
kadahilanan ng binananggit sa inuugnayan.
 
Halimbawa: Dahil sa malayo ang bahay sa
Tinatawag na panimbang ang pangatnig na simbahan, ang mga bata ay madalas na hindi
ginagamit kapag ang dalawangsalita, parirala o makasimba
sugnay na pinag-uugnay ay magkasing-halaga o
magkasintimbang. Kabilang sa mga ito ang at, Si Felisa ay nahinto sa pag-
saka, at saka. aaral pagkat napaalis sa pina-
pasukan ang kanyang ama.
Halimbawa: Ang palatuntunan ay sinimulan ngunit
wala ang panauhing tagapagsalita.  

Si Lourdes ay dadalo sa ating kasal  

bagaman masama ang kanyang loob.
 
 
 
 
 
Pangatnig na panubali
 
 
Pangatnig na panlinaw
Ito ay nag-uugnay ng mga kaisipang pasumala o
may pasubali.  

Halimbawa: Pag nasira ka sa iyong Ang pangatnig na panlinaw ay nag-uugnay

pangako, sila ay hindi na maniniwala sa iyo. sa isang kaisipang nagpapaliwanag sa ibang mga
bagay na binabanggit o binanggit na.
 Halimbawa: Ang sabi nilay wala na sa  
talaan ng tanggapan ang iyong pangalan,
samakatwid inalis ka na nila sa iyong Gawain. Ano ka aba! Bakit ka nakatulala?

Pawang masama ang kanilang ginagawa at  

sinasabi, kung gayon nararapat nang paalisin sila
sa lalong medaling panahon. SUGNAY AT PARIRALA

Ang iba pang mga pangatnig na panlinaw  

na lalong gamitin ay: alalaong baga, alalaong sana,
sa katagang sabi, sa tahasang sabi at iba pa na ANG SUGNAY ay kalipunan ng mga salitang may
pawing binubuo ng mahigit sa isang salita. simuno at panag-uri na maaring may buong diwa o
di-buong diwa.
 
1.    Sugnay na makapag-iisa- may simuno at
  panaguri na may diwa.

Pangatnig na panapos Halimbawa:    1. Nang si Leo ay dumating

  2.    Sapagkat siyay nanalo

Kapag ang diwang iniuugnay ay nagsasaad  

ng kawakasan, ang pangatnig na ginagamit ay
pangatnig na panapos. 2.    Sugnay na di-makapag-iisa – may simuno at
panaguri ngunit walang buong diwa
Halimbawa: Nayari na ang lahat ng Gawain
sa loob ng linggong ito, at at saw akas kami ay Halimbawa:    1. Umawit siya.
makauuwi na.
2. Mabalis silang
Ang mga dala-dalahay makahanda nang magtrabaho.
lahat, sa lahat ng uti, nagpapaalan na kami sa inyo.
 
 
ANG PARIRALA ay lipon ng mga salitang walang
  simuno at panaguri. May ibat ibang uri ito ayon sa
kayarian.
PANDAMDAM
 
 
1.    Pariralang pang-ukol- binubuo ng pang-ukol
Ang pandamdam ay isang bahagi ng na sa at layon ( pangngalan o panghalip)
panalitang nagpapahayag ng damdaming di
karaniwan. Maaring isang kataga, salita o lipon ng Halimbawa:    1. Sa Legaspi
mga salita ang isang pandamdam.
2.    Ng ibon
Halimbawa: Ay! Hanggang kalian pa kaya ang
hirap na ito. 3.    hinggil sa tubig
Mabuhay! Tiyak na siya ang panalo.  
   
   
2.    Pariralang pawatas – binubuo ng pantukoy at
pawatas na pandiwa (may panalapi)

Halimbawa:    1. Sa nanatili

2.    Ang mga tumayo

3.    Ang mga lumabas

3.    Pariralang pangngalang-diwa – binubuo ng

pantukoy at pangngalang pandiwa (pag+salitang
ugat)

Halimbawa:    1. Sa pagtuklas

https://letreviewereducation.com/p/bahagi-ng-
pananalita.html