pat

Oʻzbekcha (uz)

pat I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

pat

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Parrandaning dum va qanot-larini tashkil qilgan, muguzsimon uzun naychaning ikki yonida ikki qator boʻlib oʻsib chiqadigan parlardan iborat aʼzosi. Tovuq namu. n ◆ Said Amin soʻyilgan oʻntacha bedanani oldiga uyib qoʻyib, patlarini yul-moqda. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . ◆ Tovus patidan yasalgan yelpigʻichi bilan chiroyli yuzini yelpib-yelpib qoʻyadi. X. Toʻxtaboyev, „Shirin qovunlar mamlakati“ .

2 Mato, gilam va shu kabilarning yuzini qop-lagan sunʼiy tuk. ◆ Uy oʻrtasidagi sandal ustida isqirt koʻrpa, yerda pati toʻzib ketgan eski gilam, kichik bir sholcha.. toʻ-shalgan. N. Safarov, „Olovli izlar“ . ◆ Choʻqqi soqol, boshiga pati toʻzib ketgan surmarang duxoba doʻppi kiygan, koʻzoynakli, oltmish yoshlardagi chol velosiped minib kelib qoldi. S. Ahmad, „Choʻl burguti“ .

Pati toʻzimoq 1) toʻzondek har yon sochil-moq, toʻzgʻimoq. ◆ Ular [samolyotlar].. orqasi-dan toʻzonli iz qoldirib, oʻqday uchib borar, momiq bulutlarning patini toʻzitib, olgʻa parvoz etar, ammo ovozi eshitilmas edi. U. Hoshimov, Qalbingga quloq sol; 2) koʻchma jahli chiqmoq, salga tutaqib ketmoq. ◆ Asa-ringni bugun bosishmasa, ertaga bosishadi. Naziriyning bitta taʼnasiga dosh berol-may, pating toʻzib ketdi-ya! Eh, afsus! Shu oʻrinda jindak xudbinlik qilding. K. Yashin, „Hamza“ . Patini yulmoq Bor-yoʻgʻini olib qoʻymoq, shilmoq. Qitiq patiga tegmoq Nozik joyini topib, jahlini chiqarmoq, nafsoniyatiga tegmoq. ◆ Ayniqsa, Gʻafur Gʻu-lomning gaplari baʼzilarning qitiq patiga tegib, oʻylantirib qoʻydi. Shukrullo, „Ja-vohirlar sandigʻi“ . ◆ Bir majlisda ham Sharif Rustamovich birovlarning qitiq patiga te-gadigan soʻzlarni aytgandi. O. Muxtorov, „Egilgan bosh“ . Qitiq patini yulmoq Nozik joyini topib, tilini qisiq, muloyim qilib qoʻymoq. ◆ [Berdi:] Men bularingning qitiq patini yulib, rom qilib olmoqchiman! A. Qodiriy, „Obid ketmon“ . Qitiq patini oʻldirmoq ayn. qitiq patini yulmoq. ◆ Buning qitiq patini oʻldirib, rom qilib olishim kerak, degan fikr yalt etib oʻtdi uning miyasidan. K. Yashin, „Hamza“ .

pat II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

pat

Etimologiyasi

fr. pat — topshirish

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Shaxmatda: oʻyin durang hisoblanadigan holatlarning biri, pot. ◆ Oʻyin pat boʻldi.

Antonimlari

ПАТ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

pat I
1 перо (птичье); ◆ tovuq pati куриное перо, куриные перья; ◆ ukki patlarini hoʻrpaytirdi филин нахохлился; ◆ patini yulmoq 1) ощипать; ◆ oʻrdakning patini yulmoq ощипать утку; 2) перен. ободрать как липку, обобрать, ограбить;◆ pat yostiq перьевая подушка; ◆ pat soqolchalari зоол. бородки пера;
2 ворс; // ворсяной; ворсистый; ◆ duxobaning pati ворс бархата; ◆ pat gilam ворсяной ковёр; ◆ 

• qitiq patiga tegmoq задевать, задеть кого-либо; раздражать; затронуть больное место; ◆ qitiq patini yulmoq усмирить, приструнить кого-либо, найдя (нащупав) его слабое место.
  

pat II
шахм. пат; ◆ oʻyin pat boʻldi игра закончилась патом.