Branża kosmetyczna w obliczu PPWR – obowiązkowe ekoprojektowanie opakowań na kosmetyki

Zawarte w projekcie rozporządzenia PPWR regulacje dotkną wszystkich przedsiębiorców wprowadzających produkty w opakowaniach. Do tego grona zaliczają się też producenci kosmetyków. Przypomnijmy, że obecnie obowiązująca dyrektywa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych nie wprowadza żadnych szczególnych wymogów dotyczących całego cyklu życia opakowań kosmetycznych. Niedługo jednak czeka nas prawdziwa opakowaniowa rewolucja w branży kosmetycznej.

Wraz z wejściem w życie postanowień rozporządzenia PPWR, branżę kosmetyczną zaczną obowiązywać następujące wymagania:

• minimalizacja opakowań,
• przydatność opakowań do recyklingu,
• obowiązkowe użycie recyklatów,
• konieczność ograniczenia niektórych formatów opakowań (np. miniproduktów hotelowych),
• obowiązkowe oznakowanie opakowań co do sposobu sortowania i przydatności do ponownego użycia,
• ponowne wykorzystanie opakowań transportowych i zbiorczych,
• obowiązek ograniczenia wykorzystywania opakowań biodegradowalnych i kompostowalnych.

Przyjęty przez PE projekt rozporządzenia opakowaniowego obliguje producentów opakowań kosmetycznych do maksymalnego ograniczenia ich masy i objętości. Musi się to jednak odbyć bez uszczerbku dla bezpieczeństwa pakowanych w nie produktów oraz dla funkcjonalności samych opakowań. Funkcjonalność ta rozumiana jest przez pryzmat następujących kryteriów:

• ochrona produktu,
• procesy produkcji i napełniania opakowań,
• logistyka,
• wymogi dotyczące informacji,
• higiena i bezpieczeństwo,
• wymogi prawne,
• zawartość materiałów pochodzących z recyklingu, możliwość recyklingu i ponownego użycia.

Z rynku znikną więc opakowania wielowarstwowe, o podwójnych ściankach, z fałszywym dnem i innymi elementami, których celem jest jedynie wizualne zwiększenie objętości.

Minimalizacja objętości odbije się też na opakowaniach transportowych i zbiorczych, w których współczynnik pustej przestrzeni będzie mógł wynosić maksymalnie 40%.

Przydatność do recyklingu opakowań na kosmetyki oceniana będzie zgodnie z kryteriami, które zostaną wdrożone dwuetapowo. W I etapie, prawdopodobnie od 1 stycznia 2030 r., każde opakowanie będzie musiało spełniać unijne kryteria projektowania dla recyklingu (Design for Recycling), które uwzględniają stan techniki, zbiórki i sortowania. W II etapie wdrażanym od 1 stycznia 2035 r. opakowania będą musiały spełnić kryteria DfR oraz dodatkowe kryterium świadczące o ich recyklowalności „na dużą skalę”.

Za sprawą rozporządzenia PPWR pojawi się więc konieczność ekoprojektowania wszystkich opakowań, czyli projektowania ich z myślą o późniejszym recyklingu.

Opakowania na kosmetyki będą zaliczane do różnych klas przydatności do recyklingu, z których najwyższa będzie klasa A, oznaczająca przydatność do recyklingu 95% lub więcej masy opakowania. Opakowania, których przydatność do recyklingu będzie niższa niż 70% masy (klasa E lub niższa), nie będą mogły zostać wprowadzone do obrotu w UE. Z klasą przydatności do recyklingu będzie związana też wysokość opłaty produktowej (ekomodukacja).

Projekt rozporządzenia PPWR przewiduje też obligatoryjne wykorzystanie tworzyw sztucznych odzyskanych z odpadów pokonsumenckich (recyklatów) do produkcji opakowań kosmetycznych. Sposób jego wyznaczania (na jednostkę opakowania, na portfolio produktów danego producenta lub w na inną jednostkę) nie został jeszcze ostatecznie potwierdzony, podobnie z resztą jak zaproponowane branży kosmetycznej poziomy wykorzystania recyklatu. Początkowo miały one wynosić 10% recyklatu do 2030 r. i 55% do 2040 r. O tym, czy propozycje te zostaną utrzymane czy zwiększone dowiemy się prawdopodobnie pod koniec bieżącego roku.

Wychodząc naprzeciw projektowanym przepisom, czołowi gracze branży kosmetycznej stale poszerzają ofertę produktów w opakowaniach z recyklatu lub z dodatkiem recyklatu. Takie ekologiczne opakowania kosmetyczne często są też zminimalizowane.

Nie wszystkie rodzaje opakowań doczekają się gruntownej zmiany – niektóre z nich zostaną zupełnie zakazane. Mowa tu o miniaturowych kosmetykach hotelowych. Ten format opakowań Komisja Europejska oceniła jako nadmierny lub zbędny.

Po wejściu w życie PPWR na drogeryjnych pólkach pozostaną jednak podróżne minikosmetyki o pojemności do 100 ml – zakaz obejmie jedynie produkty hotelowe. Nie od dziś wiadomo jednak, że KE może w przyszłości rozszerzyć katalog zakazanych opakowań.

Celem rozporządzenia PPWR jest również ujednolicenie oznaczeń na opakowaniach. Będą one musiały jasno wskazywać skład materiałowy opakowań, co ma ułatwić sortowanie odpadów opakowaniowych przez konsumentów. Na opakowaniach wielokrotnego użytku znajdzie się natomiast kod QR lub inna informacja, która ułatwi ich ponowne wykorzystanie.

Wraz z wprowadzeniem nowego oznakowania, zakazane zostanie umieszczanie na etykietach oraz na całym opakowaniu informacji, które mogłyby zdezorientować lub wprowadzić w błąd konsumentów.

Wszystkie wymogi przewidziane w projekcie rozporządzenia PPWR mają za zadanie ograniczenie zużycia surowców pierwotnych, zahamowanie tempa wzrostu ilości wytwarzanych opakowań oraz zwiększenie udziału materiałów z recyklingu w niemal wszystkich opakowaniach, nie tylko kosmetycznych. Skutkiem ich wdrożenia ma być przybliżenie całej UE do realizacji celu, jakim jest niskoemisyjna gospodarka o obiegu zamkniętym.

Przepisy PPWR obejmują cały cykl życia opakowań, kładąc szczególny nacisk na projektowanie z myślą o późniejszym recyklingu oraz zamykanie obiegu surowców. Wynika to m.in. z faktu, że opakowania z tworzyw sztucznych są wysokoemisyjne, a pod względem zużycia paliw kopalnych recykling powstałych z nich odpadów jest pięć razy korzystniejszy niż spalanie z odzyskiem energii[i].

Ostateczny tekst rozporządzenia PPWR został przyjęty przez Parlament Europejski 24 kwietnia 2024 r. Zgodnie z przewidywaniami, Rada potwierdzi przyjęcie rozporządzenia najpóźniej do końca bieżącego roku, a nowe przepisy zaczną obowiązywać od 2026 r.