Көньяҡ Азия

Көньяҡ Азия рус. Ю́жная А́зия — Азияның көньяҡ өлөшө, географик һәм тарихи-мәҙәни төбәкте тәшкил итә.

Көньяҡ Азия

Көньяҡ Азияның космостан төшөрөп, ҡоролған фотографияһы

Физик-географик йәһәттән Көньяҡ Азия Һиндостан ярымутрауы, уның күпселек өлөшөндә яҫы тауҙар урынлашҡан Деканды, Һинд-Ганг уйһыулығын һәм Гималайҙы, шулай уҡ Шри-Ланка утрауын һәм бер нисә ваҡ утрауҙы үҙ эсенә ала. Көньяҡ Азияның физик-географик айырымланыуы тәү сиратта Һиндостандың боронғо Гондван материгының бер өлөшө булыуына нигеҙләнә, ә Азияның ҡалған өлөшө - боронғо Лавразиянан. Шул уҡ ваҡытта совет һәм рәсәй география фәндәре Көньяҡ Азия составына Малакка һәм Һинд-Ҡытай ярымутрауҙарын да, яҡындағы утрауҙар менән, индерергә рөхсәт итә .

Сәйәси-географик йәһәттән БМО классификациялары буйынса Көньяҡ Азия түбәндәге дәүләттәрҙе үҙ эсенә ала: Афғанстан, Бангладеш, Бутан, Һиндостан, Мальдив, Непал, Пакистан, Шри-Ланка. Көньяҡ Азияның сәйәси-географик айырымланыуы был илдәрҙең тарихы һәм мәҙәниәте уртаҡлығы менән бәйле (боронғо һиндостан империяларына һәм Британия Һиндостанына инеү, һинд-иран һәм дравид телдәре өҫтөнлөк итеү, һинд дине, буддизм һәм ислам бәйләнештәре өлкәһе, башҡа мәҙәни күренештәр).

Көньяҡ Азия 4,5 млн км²территорияны биләй (Бөтә Азияның 10 проценты һәм бөтә ҡоро ерҙең 3 проценты), әммә уның халҡы Азия халҡының 40 процентын һәм донъя халҡының 22 процентын тәшкил итә.

Халҡы

Көньяҡ Азияға индерелгән бөтә һигеҙ илдең дөйөм халҡы һаны 1 миллиард 983 миллион 914 мең 039 кеше тәшкил итә (2022). Уларҙың яртыһынан күберәге, дөрөҫөрәге, 1 миллиард 415 миллион 320 мең кеше Һиндостанда йәшәй, 232 миллион кеше - Пакистанда, 169 миллион кеше - Бангладешта, 42 миллиондан ашыу - Афғанстанда, 29 миллион - Непалда, 21 миллион - Шри-Ланкала, 801 меңгә яҡын - Бутанда һәм 564 меңгә яҡын кеше Мальдив Республикаһында йәшәй.

Илдәр

• Афғанстан
• Бангладеш
• Бутан
• Һиндостан
• Мальдив Республикаһы
• Непал
• Пакистан
• Шри-Ланка

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Көньяҡ Азияла һыу баҫыу (2007)

Һылтанмалар

• Һиндостан. Ру: Көньяҡ Азия илдәре порталы
• Burnell, P. J. & Calvert, P. (1 May 1999), «The Resilience of Democracy: Persistent Practice, Durable Idea» (1st ed.), Taylor & Francis, ISBN 978-0-7146-8026-2, <https://books.google.com/books?id=hv6TkML5_HAC&pg=PA271>. Проверено 2 ноябрь 2019. 
• «The Hindus: An Alternative History», Oxford University Press, ISBN 9780199593347, <https://books.google.com/books?id=nNsXZkdHvXUC&printsec=frontcover&dq=history+of+hinduism#v=onepage> 
• Gavin Flood, Gavin D., «An Introduction to Hinduism», Cambridge University Press 
• «in Williams, Paul, ed., Buddhism: Critical Concepts in Religious Studies, 8 volumes», Routledge 
• Joseph Kitagawa, Alf, «The Religious Traditions of Asia: Religion, History, and Culture», Routledge, ISBN 9781136875908 

Был тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып Википедия проектына ярҙам итә алаһығыҙ.