Wikipedia:Houptsyte

Schwyzerdütsch

Grüezi, grüessech und willkomme uf der alemannische Wikipedia!
Di frei Enzyklopedi, wo alli chöi mitschaffe.

Artikel finde

Artikel nooch Kategorie:
Alli Kategorie • Bruuchtum • Ernährig • Geografi • Gschicht • Gsellschaft • Kunscht • Literatur • Musik • Natur • Person • Politik • Religion • Sport • Sproch • Technik • Verchehr • Wirtschaft • Wüsseschaft

Themeportal: Regionali Artikel Alemanne Alemannisch Bade Bade-Württebärg Basel Elsass Friburg Liechtestei Schwabe Schwiiz Vorarlberg
Chunscht Geografi Gschicht Gsellschaft Literatur Musik Natur Politik Religion Sport Sproch Tächnik Wüsseschaft

Suschtigs: Artikelindex vo A bis Z • Bsunders glungne Artikle • Läsige Artikle • Artikel nooch Dialäkt • Audiouffnahme vo Artikel • Ufname vu Dialäktwörter • E Fabel in verschidni Dialäkt übersetze • Alemannischi Ortsnämme • Alemannischi Tiernämme • Alemannischi Pflanzenämme

Di Alemannischi Wikipedia

Di alemannischi Wikipedia isch en Enzyklopedi i de Dialekt vom alemannische Sprachruum, also vo der Dütschschwyz, vom Elsass, vo Liechtestei, vo Oberbade, vom Schwabeland und vo Vorarlberg.

Die Enzyklopedi wachst dür di freiwilligi Hilf vo allne, wo öppis in irer Mundard wöi bytrage. Yträg chöi vo allne Bsuecher gschribe und gänderet wärde. Alli si härzlich yglade mitzmache. Bringet eues Wüsse y und hälfet eso mit, ds Alemannische z pflege, ufzwerte und z erhalte. Di erschte Schritt si ganz eifach!

Wer mir vo der Alemanische Wikipedia si und was mir wei, findsch i üsem Profil.

D Inhält vor Wikipedia dörfe frei kopiert und verbreitet wärde.

Bis jetz häts bi der alemannische Wikipedia 30.637 Artikle.

Artikel vor Wuche: Dinkelberg

De Dinkelberg (hüt meischtens "Dinggelberg" usgsproche; früener "Dinkchelberg", IPA: [ˈd̥ɪŋkxəlbɛrg̊]) isch e Gebirgszug im Südweste vo Dütschland. Er wird im Süde durch s Tal vom Hochrhy, im Norde und Weste durch s Wysedal, im Oste durch s Wehradal begränzt. Er ligt zwüsche de größere Ortschafte Lörrach, Schopfe, Wehr und Badisch-Rhyfälde. De höchst Punkt isch di Hochi Flum (dt. Hohe Flum) südlig vo Schopfe uff 535 Meter über NHN.

Vor 150 Millione Johr isch de Dinkelberg e Teil vom Bode vom Jura-Meer gsi, gnauer gsait vom Tethysmeer, em Urozean. Dört dinne hät s Läbe ge, under andrem Ammonite, Fischsaurier, exotischi Fische und Muschle. In de Riff hän näbe de Koralle au Schwämm, Seelilie, Austre und Seeigel glebt. S Meer hät dörtmols in etwa d Vorussetzige vo de hüttige Südsee gha. De Berg isch entstande, wyl sich d Erdkrusteplatte gfaltet hän. Bewys dodefür sin Fossiliefünd.

De Name "Dinkelberg" hät s scho im Mittelalter ge. De erscht Bewys isch e Urkunde vo 1452. 1467 hät de Herzog Sigmund noch de Verpfändig vo de Herrschaft Rhyfälde an d Stadt Basel zur Huldigung vom Dinkelberg uffgfordert (Zitat: "ouch demn im Rynthale mitsampt dem Dinckelberg"). D Nennig "Dinkelberg" im Zämmehang mit Gmeinde in de dörtmolige Markgrafeschaft Basel fehle aber. Drum nimmt mer a, dass sich d Bezeichnig ursprünglich uff s vorderöstrychische Kerngebiet beschränkt hät (Ruum Eichsle - Adelhuse - Meisele - Nordschwobe) und bis zum Änd vom 18. Johrhundert die lokali Bedütig gha hät. Nochdem fast s ganze Berggländ um 1805 badisch worre isch, hät sich de Name "Dinkelberg" über de Gältigsberych vo devor useentwickelt.

(…der ganz Artikel lese)

Früeneri Artikle vor Wuche:

Hesch gwüsst ...

... dass ma für d Arbata vo da Rhiregulirig a uagene Isabahn mit baut hot?
... dàss sitter 2017 ìn dräi Kìndergàrta vun ABCM-Zweisprachigkeit numma-n-Elsassisch un Hoochdiitsch grädd wìrd?
... dass europäischi Kartografè un Seefahrer bis is 19. Johrhundert nò drum gschtrittè hèn, ob Sachalin è Inslè sig?
... dass d Jella Lepman ibrzeigt gwea ischt, dass mr guade Kender- ond Jugendbiacher braucht zom d Kender zo Weltoffaheit ond Toleranz z erziaga?
... ass d Schwaarzwälder Guckucksuur in dr hitige Foorm us dr Uurmacherschuel Furtwange stammt?
... dass dr Luzi Jenny ubr schiini Umwält im Bündner Bärgdorf und di ganz Spannwiiti vo ünschna menschlicha Nööt und Fräuda uf Tschappiinertütsch gschriba het?

Alemannischi Nachrichte:

19. Septämber 2024:
Schimpfwörter spiegeln Geschlechterunterschiede (SRF)
ABBA auf Schweizerdeutsch – Kann das gut gehen? Eine neue Mundart-Show probiert es (St. Galler Tagblatt)
Bachl, Seggl & Co.: Diese schwäbischen Beleidigungen müssen Sie kennen! (Schwäbische Zeitung)
14. Septämber 2024:
Die Tiktokerin, die das Schweizerdeutsch retten will (Tagesanzeiger)
12. Septämber 2024:
Guy Krneta – «Hüener lachen angers» (SRF)
11. Septämber 2024:
Trauer um einen Verfechter der alemannischen Mundart: Richard Kienzler ist mit 87 Jahren gestorben
Richard Kienzler ist gestorben (Schwarzwälder Bote)

Meh Nachrichte uf Dialäkt-Neuigkeite

19. Septämber

1710: Dr dänisch Astronom Ole Rømer stirbt.
1813: Dr dytsch Astronom Christian Heinrich Friedrich Peters (Bild) chunnt uf d Wält.
1828: Dr Schwyzer Bolitiker un Bundesrot Fridolin Anderwert chunnt uf d Wält.
1893: Z Neiseeland chemme d Fraue s aktiv Wahlrächt iber.
1983: St. Kitts un Nevis wäre unabhängig vu Großbritannie.
2002: Bin eme Putschversuech in dr Elfebaikischte bringe d Rebelle di nerdlig Landeshelfti unter ihri Kontroll.